R o z d z i a ł 1
Wielkość i stan techniczny zasobu mieszkaniowego Miasta
1. Zasoby mieszkaniowe.
Zgodnie z Narodowym Spisem Powszechnym przeprowadzonym w 2002 roku, w Jeleniej Górze jest 31.600 mieszkań będących własnością różnych podmiotów, w tym:
– mieszkania spółdzielni mieszkaniowych – 31,3%,
– mieszkania stanowiące własność Miasta – 31,7%,
– pozostałe (osób fizycznych, zakładów pracy, TBS-ów , Skarbu Państwa) – 37,0%.
Statystyczne mieszkanie w Jeleniej Górze ma 62,8 m2 powierzchni użytkowej i zamieszkiwane jest przez 2,8 osoby – przeciętna powierzchnia użytkowa przypadająca na jedną osobę wynosi 22,3 m2.
W rzeczywistości jednak warunki zamieszkiwania są bardziej zróżnicowane, a w wielu przypadkach mniej zadowalające, ponieważ:
– zaludnienie poszczególnych mieszkań jest bardzo zróżnicowane,
– w zasobie Miasta są mieszkania o dużej powierzchni, sztucznie podzielone, zamieszkiwane przez kilka rodzin korzystających z pomieszczeń wspólnych (kuchni, łazienka, w.c.), co powoduje bardzo trudne warunki zamieszkiwania,
– znaczna część mieszkań stanowiących własność Miasta, szczególnie tych wybudowanych przed 1918 rokiem, to mieszkania niewyposażone w instalacje sanitarne, nadmiernie zużyte o zbyt małej powierzchni użytkowej oraz niefunkcjonalne.
Zasób mieszkaniowy Miasta stanowią lokale mieszkalne znajdujące się w budynkach będących zarówno własnością, jak i współwłasnością Miasta (wspólnoty mieszkaniowe). Wielkość zasobu mieszkaniowego przedstawia tabela nr 1.
Zasoby mieszkaniowe miasta w budynkach stanowiących własność i współwłasność miasta – stan na koniec 2003 r.
Tabela nr 1
Wyszczególnienie |
Liczba budynków |
Liczba lokali mieszkalnych stanowiących własność osób fizycznych |
Liczba lokali mieszkalnych stanowiących własność miasta |
Powierzchnia użytkowa lokali mieszkalnych stanowiących własność miasta w m2 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
Budynki z lokalami mieszkalnymi będące współwłasnością miasta, w których |
961 |
3.766 |
5.081 |
275.642 |
Budynki komunalne z lokalami |
846 |
– |
4.159 |
215.754 |
Razem |
1.807 |
3.766 |
9.240 |
491.396 |
Z przedstawionej powyżej tabeli wynika, że 55% lokali mieszkalnych stanowiących własność Miasta Jeleniej Góry znajduje się w budynkach będących nieruchomościami wspólnymi (wspólnoty mieszkaniowe), natomiast 45% lokali mieszkalnych znajduje się w budynkach stanowiących w 100% własność Miasta Jeleniej Góry.
2. Stan techniczny zasobu mieszkaniowego.
Stan techniczny budynków oraz lokali mieszkalnych wchodzących w skład zasobu mieszkaniowego Miasta Jelenia Góra jest ściśle związany z okresem ich wybudowania, jak również stopniem wyposażenia w media. Z ogólnej liczby 1.807 budynków 86% wybudowano przed 1945 r. Budynki te są w średnim i złym stanie technicznym, a większość znajdujących się w nich mieszkań to mieszkania niefunkcjonalne – bez kuchni, łazienek, z węzłami sanitarnymi na klatkach schodowych lub poza budynkiem.
Obecny stan techniczny zasobu przedstawia tabela nr 2, a stopień wyposażenia w media przedstawia tabela nr 3.
Stan techniczny zasobu mieszkaniowego Miasta
Tabela nr 2
Ocena stanu technicznego |
Budynki |
|
Sztuk |
% |
|
1 |
2 |
3 |
Bardzo dobry |
54 |
3 |
Dobry |
253 |
14 |
cd. tabeli
1 |
2 |
3 |
Średni |
958 |
53 |
Zły (do remontu) |
488 |
27 |
Do wykwaterowania (rozbiórki) |
54 |
3 |
Razem |
1.807 |
100 |
Stan wyposażenia zasobów mieszkaniowych Miasta Jelenia Góra
Tabela nr 3
Lp. |
Rodzaj instalacji |
% udział wyposażenia budynków w instalacje |
1 |
2 |
3 |
1. |
Elektryczna |
100,00 |
2. |
Gazowa |
95,67 |
3. |
Wodna |
99,00 |
4. |
Kanalizacja ogólnospławna |
82,31 |
5. |
c.o. z sieci miejskiej |
7,93 |
Jak wynika z przeglądów technicznych w budynkach należy wykonać szereg prac remontowych z następujących przyczyn:
1. Nastąpiło zniszczenie substancji mieszkaniowej spowodowane brakiem izolacji przeciwwilgociowej poziomej i pionowej – spowodowało to zawilgocenie murów, odpadanie tynków zewnętrznych i wewnętrznych, w konsekwencji również rozwój grzybów domowych.
2. W wielu budynkach, szczególnie tych najstarszych stropy drewniane uległy odkształceniom oraz zostały porażone przez szkodniki biologiczne.
3. Problem opisany w pkt 2 dotyczy również drewnianych konstrukcji dachowych. Ponadto remontu wymagają również pokrycia dachowe i obróbki blacharskie.
4. Stolarka okienna i drzwiowa, pomimo bieżących napraw i konserwacji, wymaga wymiany w całych budynkach lub w pojedynczych lokalach.
5. Instalacje wewnętrzne wodno-kanalizacyjne, elektryczne, gazowe w wielu budynkach kwalifikują się do wymiany w całości z uwagi na stan techniczny oraz wymogi formalno-prawne.
3. Zasady gospodarowania mieszkaniowym zasobem miasta.
Rada Miejska Jeleniej Góry podjęła uchwałę nr 132/XIII/2003 z dnia 21 października 2003 roku w sprawie zasad gospodarowania mieszkaniowym zasobem Miasta i kryteriów wyboru osób, z którymi umowy najmu będą zawierane w pierwszej kolejności:
– kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy najmu lokalu na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego,
– wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą oddawanie w najem lokalu na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego,
– warunki zamieszkiwania kwalifikujące wnioskodawcę do ich poprawy,
– zasady i kryteria wynajmowania lokali wydzielonych w zasobie Miasta i przeznaczonych do wynajmowania związanego ze stosunkiem pracy,
– kryteria oddawania w najem lokali o powierzchni użytkowej przekraczającej 80 m2,
– warunki dokonywania zamian lokali w ramach mieszkaniowego zasobu Miasta, jak również pomiędzy najemcami Miasta a osobami zajmującymi mieszkania w innych zasobach,
– zasady postępowania w stosunku do osób, które pozostały w lokalu opuszczonym przez najemcę lub w lokalu, w którego najem nie wstąpiły po śmierci najemcy,
– tryb rozpatrywania i załatwiania wniosków o najem lokali na czas nieoznaczony i o najem lokali socjalnych,
– sposób poddania kontroli społecznej trybu rozpatrywania i załatwiania spraw związanych z pomocą mieszkaniową gminy, polegającą na wynajmowaniu mieszkań.
4. Potrzeby mieszkaniowe mieszkańców Jeleniej Góry i sposoby pozyskiwania lokali mieszkalnych i lokali socjalnych.
Problematykę zaspokajania potrzeb mieszkaniowych regulują cztery akty prawne:
1. Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej władze publiczne prowadzą politykę sprzyjającą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, w szczególności przeciwdziałają bezdomności, wspierają rozwój budownictwa socjalnego oraz popierają działania obywateli zmierzające do uzyskania własnego mieszkania.
2. Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. Zadania własne obejmują m.in. sprawy gminnego budownictwa mieszkaniowego.
3. Zgodnie z ustawą o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy, zmianie Kodeksu cywilnego tworzenie warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej należy do zadań własnych gminy. Gmina na zasadach i w przypadkach przewidzianych w ustawie zapewnia lokale socjalne i lokale zamienne, a także zaspokaja potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach.
4. Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej do zadań własnych z zakresu pomocy społecznej o charakterze obowiązkowym, realizowanych przez gminy, należy (...) udzielenie schronienia (...) osobom tego pozbawionym, w tym osobom bezdomnym.
Z powyższych przepisów wynika, że Miasto ma obowiązek zapewnienia:
– lokali mieszkalnych osobom, które spełniają kryteria zawarte w uchwale Rady Miejskiej Jeleniej Góry nr 132/XIII/2003 z dnia 21 października 2003 r., dotyczy to głównie osób, których dochód na 1 członka rodziny wynosi obecnie od 85% do 125% w gospodarstwach wieloosobowych, a w gospodarstwach jednoosobowych – od 125% do 175% najniższej emerytury na osobę,
– lokali socjalnych osobom, które spełniają kryteria zawarte w uchwale Rady Miejskiej Jeleniej Góry nr 132/XIII/2003 z dnia 21 października 2003 r., dotyczy to głównie osób, których dochód na 1 członka rodziny wynosi obecnie poniżej 85% w gospodarstwach wieloosobowych, a w gospodarstwach jednoosobowych poniżej 125% najniższej emerytury na osobę,
– lokali zamiennych, dotyczy to osób które zamieszkują w lokalach do wykwaterowania,
– mieszkań chronionych (wynika to z ustawy o pomocy społecznej) – przeznaczone dla osób mogących, przy odpowiednim wsparciu, samodzielnie żyć w środowisku, w szczególności dla osób z zaburzeniami psychicznymi, oraz osób opuszczających placówki opiekuńczo-wychowawcze, resocjalizacyjne, zakłady dla nieletnich i rodziny zastępcze.
Możliwości przydzielenia lokali mieszkalnych bądź socjalnych są na dzień dzisiejszy niewielkie w stosunku do potrzeb. Na przestrzeni ostatnich czterech lat miasto przydzieliło ogółem 548 lokali mieszkalnych, zamiennych i socjalnych.
Przydział poszczególnych lokali w latach 2000–2003 przedstawia poniższa tabela
Tabela nr 4
Wyszczególnienie |
Lata |
|||
Wykonanie |
||||
2000 r. |
2001 r. |
2002 r. |
2003 r. |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
Przydział lokali mieszkalnych w szt. |
52 |
37 |
34 |
11 |
Przydział lokali zamiennych w szt. |
112 |
65 |
45 |
55 |
Przydział lokali socjalnych w szt. |
37 |
34 |
22 |
44 |
Ogółem: |
201 |
136 |
101 |
110 |
Prognoza zapotrzebowania na lokale mieszkalne, socjalne, zamienne z zasobów miasta
w Jeleniej Górze w latach 2004–2008
Tabela nr 5
Lp. |
Wyszczególnienie |
Stan na dzień 31 grudnia 2003 r. |
2004 r. |
2005 r. |
2006 r. |
2007 r. |
2008 r. |
Ogółem |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
I |
LOKALE MIESZKALNE |
|
|
|
|
|
|
|
1. |
Wnioski pozytywnie zakwalifikowane do przydzielenia lokalu mieszkalnego (dochód + pow. mieszkalna |
409 |
25 |
25 |
25 |
25 |
25 |
534 |
2. |
Wnioski zakwalifikowane pozytywnie na lokale do remontu na własny koszt przez przyszłego najemcę |
128 |
10 |
10 |
10 |
10 |
10 |
178 |
3. |
Wykwaterowania – decyzje i pod inwestycje |
154 |
15 |
15 |
15 |
15 |
17 |
231 |
|
Razem: |
691 |
50 |
50 |
50 |
50 |
52 |
943 |
cd. tabeli
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
II |
LOKALE SOCJALNE |
|
|
|
|
|
|
|
1. |
Wnioski pozytywnie zakwalifikowane do przydzielenia lokalu socjalnego (dochód + pow. mieszkalna |
285 |
40 |
40 |
40 |
40 |
40 |
485 |
2. |
Prawomocne wyroki eksmisyjne |
145 |
30 |
30 |
30 |
30 |
30 |
295 |
3. |
Potrzeby spółdzielni mieszkaniowych i innych zarządców |
41 |
25 |
25 |
25 |
25 |
25 |
166 |
4. |
Pozostałe potrzeby |
70 |
6 |
6 |
8 |
8 |
8 |
106 |
|
Razem: |
541 |
101 |
101 |
103 |
103 |
103 |
1.052 |
|
OGÓŁEM I + II |
1.232 |
151 |
151 |
153 |
153 |
155 |
1.995 |
Z przedstawionej tabeli wynika, że w latach 2004–2008 miasto powinno zabezpieczyć 943 lokale mieszkalne i 1.052 lokale socjalne.
Sposoby pozyskiwania lokali mieszkalnych i lokali socjalnych:
1. Pozyskiwanie lokali zwalnianych w wyniku tzw.“naturalnego ruchu ludności”. Wobec postępującej prywatyzacji zasobu Miasta liczba tych lokali, zwłaszcza większych i o dobrym stanie technicznym, będzie coraz mniejsza,
2. Nowe budownictwo mieszkaniowe realizowane przez Miasto bądź zakup lokali od podmiotów realizujących budownictwo mieszkaniowe,
3. Lokale pozyskiwane do zasobu od innych właścicieli,
4. Lokale mieszkalne pozyskiwane w wyniku adaptacji pomieszczeń niemieszkalnych,
5. Lokale mieszkalne i lokale socjalne pozyskiwane w drodze najmu od realizujących budownictwo mieszkaniowe,
6. Lokale socjalne realizowane ze środków pozyskiwanych z budżetu państwa na dofinansowanie budowy noclegowni i lokali socjalnych.
Prognoza pozyskiwania lokali mieszkalnych do zasiedlenia
w latach 2004–2008
Tabela nr 6
Lp. |
Wyszczególnienie |
2004 r. |
2005 r. |
2006 r. |
2007 r. |
2008 r. |
Ogółem |
1. |
Lokale pozyskiwane z “ruchu ludności” |
70 |
70 |
70 |
50 |
50 |
310 |
2. |
Nowe budownictwo mieszkaniowe realizowane przez miasto bądź zakup lokali |
– |
20 |
20 |
25 |
25 |
90 |
3. |
Lokale pozyskiwane do zasobu Miasta |
15 |
5 |
5 |
5 |
5 |
35 |
4. |
Lokale mieszkalne i lokale socjalne |
– |
20 |
20 |
30 |
30 |
100 |
5. |
Lokale mieszkalne i lokale socjalne pozyskiwane w drodze najmu od realizujących budownictwo mieszkaniowe |
10 |
30 |
40 |
50 |
60 |
190 |
6. |
Lokale socjalne realizowane ze środków pozyskiwanych z budżetu państwa na dofinansowanie budowy noclegowni i lokali socjalnych |
– |
20 |
20 |
30 |
30 |
100 |
7. |
Realizacja prawomocnych wyroków eksmisyjnych z zasobów ZGL |
30 |
30 |
30 |
30 |
30 |
150 |
|
Ogółem: |
125 |
195 |
205 |
220 |
230 |
975 |
Pozyskane 975 lokale mieszkalne będą zagospodarowane jako lokale nowo przydzielone (mieszkalne i socjalne) oraz jako lokale zamienne.
Przedstawiona prognoza pozyskiwania lokali mieszkalnych zaspokoi około 48,9% potrzeb mieszkaniowych (tabela nr 5) oraz będzie wymagała zaangażowania znacznych środków finansowych.
Szacuje się, że w latach 2004–2008 będzie potrzeba zabezpieczenia w budżecie miasta około 27 mln złotych na ten cel z przeznaczeniem na:
1. Remonty lokali pozyskiwanych z tzn. “ruchu ludności” około 6,2 mln zł (przy założeniu, że koszt remontu jednego lokalu wyniesie około 20,0 tys. zł).
2. Nowe budownictwo mieszkaniowe realizowane przez miasto, bądź zakup lokali od podmiotów realizujących budownictwo mieszkaniowe – 8,1 mln zł (przy założeniu: cena 1 m2 p.u. – 1.800 zł, powierzchnia użytkowa lokalu 50 m2).
3. Lokale pozyskiwane do zasobu miasta od innych właścicieli – 0,7 mln zł (założenia jak w pkt 1).
4. Lokale mieszkalne i lokale socjalne pozyskiwane w wyniku adaptacji wolnych nieruchomości – 12,0 mln zł (przy założeniu: koszt adaptacji 1 m2 p.u.–1.000 zł, powierzchnia lokalu 40 m2).
5. Lokale mieszkalne i socjalne pozyskiwane w drodze wynajmu.
Realizacja programu pozyskiwania mieszkań winna odbywać się nie tylko w oparciu o środki finansowe miasta, ale również przy zapewnieniu instytucjonalnej i finansowej pomocy państwa.
Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej wspólnie z Urzędem Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast przygotowuje “Program budownictwa mieszkań dla osób wymagających pomocy socjalnej”. Zawierać on będzie miedzy innymi formy pomocy państwa zarówno gminom jak i rodzinom potrzebującym pomocy socjalnej, w rozwiązywaniu problemów mieszkaniowych.
5. Prognoza dotycząca zasobu mieszkaniowego.
Przez ostatnie lata obserwuje się spadek liczby mieszkań komunalnych. Spowodowane to jest sprzedażą mieszkań najemcom lub innym nabywcom w drodze przetargu oraz wyłączenia budynków z użytkowania ze względu na zły stan techniczny, co ilustruje tabela nr 7.
Wielkość zasobu mieszkaniowego Miasta na tle ogólnej liczby mieszkań
w Jeleniej Górze w latach 1982–2003
Tabela nr 7
Stan na 31.12. roku |
Liczba mieszkań |
Liczba mieszkań |
|
Ogółem |
w tym socjalnych |
||
1 |
2 |
3 |
4 |
1982 |
25.546 |
14.643 |
– |
1991 |
29.425 |
13.404 |
– |
1995 |
30.376 |
13.748 |
32 |
2002 |
32.337 |
9.716 |
286 |
2003 |
32.588 |
9.240 |
308 |
Prognozy posiadania przez Miasto zasobów mieszkaniowych oparte są przede wszystkim o średnie wskaźniki sprzedaży lokali mieszkalnych w latach 2000–2003.
Zmniejszanie się zasobu mieszkaniowego stanowiącego własność Miasta w prognozach na najbliższe lata spowodowane będzie poprzez:
– sprzedaż lokali mieszkalnych na rzecz obecnych najemców,
– sprzedaż lokali mieszkalnych w drodze przetargu,
– rozbiórki budynków objętych decyzją Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego ze względu na występujące zagrożenie życia i mienia użytkowników,
– wykwaterowania użytkowników z nieruchomości przeznaczonych pod inwestycje miejskie.
Z kontynuowanej sprzedaży lokali mieszkalnych i realizowanych wykwaterowań wynika, że w talach 2004–2008 zasób mieszkaniowy stanowiący własność Miasta zmniejszy się o około 37% do 40% w stosunku do wielkości zasobu na koniec 2003 roku.
Prognoza wielkości zasobu mieszkaniowego w latach 2004 –2008
Tabela nr 8
Wyszczególnienie |
Wielkość zasobu komunalnego w latach |
||||
2004 r. |
2005 r. |
2006 r. |
2007 r. |
2008 r. |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Ilość mieszkań na początku roku w tym: |
9.240 |
8.495 |
7.790 |
7.111 |
6.471 |
Lokale mieszkalne |
8.932 |
8.150 |
7.439 |
6.755 |
6.083 |
Lokale socjalne |
308 |
345 |
351 |
356 |
388 |