III. REGIONALNE STREFY ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W ASPEKCIE POLITYKI REGIONALNEJ
Polityka regionalna jest integralną częścią polityki gospodarczej i społecznej państwa. Według koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju głównymi czynnikami warunkującymi rozwój i wzrost aktywności gospodarczej województwa dolnośląskiego są: położenie w paśmie najwyższej innowacyjności i aktywności społeczno-gospodarczej kształtującym się współzależnie z budową i modernizacją międzynarodowego i krajowego systemu infrastruktury technicznej (głównym elementem będzie system autostrad, linii kolejowych i energetycznych), położenie w strefie potencjalnie podwyższonej aktywności społeczno-gospodarczej stymulowanej przez proces integracji z Europą, zaliczenie Wrocławia do biegunów rozwoju społeczno-gospodarczego o znaczeniu europejskim, położenie w paśmie oddziaływania strefy przygranicznej.
Priorytetowe założenia opracowania w aspekcie polityki regionalnej to:
• zrównoważenie rozwoju w województwie,
• rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw,
• tworzenie warunków do dopływu kapitału i wzrost ilości miejsc pracy,
• podniesienie rangi Wrocławia jako metropolii poprzez rozwój regionalnych systemów innowacyjnych.
IV. METODA OPRACOWANIA
Strefy rozwoju przedsiębiorczości zostały wyznaczone na podstawie wyników analiz, które pomogły prawidłowo dobrać tereny przeznaczone do aktywizacji. Podstawą opracowania jest waloryzacja województwa dolnośląskiego i identyfikacja obszarów problemowych, następnie wyznaczenie i waloryzacja regionalnych stref rozwoju przedsiębiorczości na terenie województwa dolnośląskiego.
Identyfikacja obszarów problemowych została przeprowadzona w aspekcie waloryzacji województwa pod kątem uwarunkowań społeczno-ekonomicznych, w celu wyróżnienia powiatów gospodarczo najsłabszych.
Źródłem informacji wykorzystanych dla doboru terenów wejściowych poddanych analizie były opracowania planistyczne oraz informacje uzyskane od samorządów lokalnych. Opracowania planistyczne, które zostały uwzględnione w opracowaniu, to studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin opracowane na terenie województwa dolnośląskiego oraz wybrane na ich podstawie, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Informacje uzyskane od samorządów lokalnych pozwoliły na wyodrębnienie terenów, które nie zostały jeszcze uwzględnione w opracowaniach planistycznych.
W kolejnym etapie prac został dokonany podział wszystkich regionalnych stref rozwoju przedsiębiorczości na dwie kategorie:
Kategoria I – strefa wspierająca.
Kategoria II – oferta inwestycyjna.
V. WALORYZACJA STREF ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
Wybrany wejściowy zestaw terenów został poddany analizom, które pozwalają na wyodrębnienie stref najkorzystniejszych do inwestowania zarówno z punktu widzenia inwestora prywatnego jak i potrzeby aktywizacji danego obszaru. Z punktu widzenia inwestora przeanalizowane zostały między innymi, dane uwzględniające dostępność komunikacyjną, możliwości rozwojowe danego terenu oraz uzbrojenie w infrastrukturę techniczną. Z punktu widzenia potrzeby aktywizacji danego obszaru zostały przeanalizowane uwarunkowania społeczno--ekonomicze.
Nadrzędna typologia stref opiera się na powiązaniu z układem osadniczym i komunikacyjnym oraz wpływem uwarunkowań ekonomicznych. W tym aspekcie wyróżniono następujące typy stref:
• strefa związana z aglomeracją wrocławską,
• strefa związana z ośrodkiem regionalnym,
• strefa związana z ośrodkiem subregionalnym,
• strefa związana z ośrodkiem lokalnym,
• strefa węzłowa,
• strefa wspierająca ekonomicznie,
• strefa nadgraniczna.
Waloryzacja stref została opracowana na podstawie statystycznej analizy zestawu kryteriów. Kryteria te pozwalają na obiektywną ocenę wartości danego terenu pod kątem, zarówno realizacji polityki regionalnej, jak i potencjalnych potrzeb inwestora prywatnego. W opracowaniu przeanalizowano następujące pakiety kryteriów:
• właściwości fizjograficzne i topograficzne (warunki terenowe, zagrożenia powodziowe, położenie w stosunku do obszarów chronionych),
• struktura społeczno-gospodarcza (liczba mieszkańców, gęstość zaludnienia, czynni zawodowo, bezrobotni, szkoły ponadgimnazjalne),
• powiązania komunikacyjne (odległości od ośrodków usługowych, powiązanie z układami drogowymi, kolejowymi, odległość od lotniska),
• możliwości współpracy z zagranicą (odległości od granicy państwa, od najbliższych przejść granicznych i urzędów celnych),
• dostępność infrastruktury technicznej (elektroenergetyka, woda, gaz, kanalizacja),
• ocena aktywności samorządu lokalnego (dochody i wydatki budżetowe gmin itp.).
Zakres doboru kryteriów został przeprowadzony z uwzględnieniem konieczności uzyskania obiektywności analizy oraz jej użyteczności w realizacji polityki regionalnej.
VI. ZNACZENIE OPRACOWANIA
Wyznaczenie konkretnych lokalizacji regionalnych stref rozwoju przedsiębiorczości ma za zadanie wskazanie Samorządowi Dolnego Śląska miejsc posiadających potencjał do rozwoju funkcji gospodarczych jako obszarów komplementarnych dla specjalnych stref ekonomicznych. Zidentyfikowanie takich terenów pozwoli Samorządowi na podjęcie decyzji o wspieraniu danych obszarów, zarówno tych, które mogą intensywnie rozwinąć gospodarkę Dolnego Śląska, jak i tych, które pretendują do obszarów wsparcia ze względu na swoją trudną sytuację społeczno-gospodarczą.
Opracowanie szczegółowej koncepcji wybranych stref rozwoju przedsiębiorczości stwarza możliwości umocnienia regionu Dolnego Śląska jako obszaru silnego gospodarczo, jak i wyrównywania różnic w poziomie rozwoju poszczególnych obszarów.
Umożliwi to finansowanie rozwoju regionalnego poprzez dotacje celowe w wyznaczonych miejscach wsparcia, objętych programami wojewódzkimi, a następnie programami wsparcia.
TABELA ZBIORCZA
8. INSTRUMENTY REALIZACJI POLITYKI PRZESTRZENNEJ
By zrealizować cele założone w planie zagospodarowania przestrzennego konieczne jest użycie odpowiednich środków realizacji, inaczej instrumentów realizacji celów. Użyte powinny być instrumenty prawne i finansowe. Instrumenty prawne mogą występować jako: unijne, krajowe, wojewódzkie. Dla planu zagospodarowania przestrzennego województwa wykorzystane zostaną instrumenty prawne krajowe, takie jak ustawy (w tym ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym, ustawa o ochronie środowiska, ustawa o wspieraniu rozwoju regionalnego i inne), rozporządzenia oraz instrumenty prawne wojewódzkie: uchwały, rozporządzenia, strategie, programy, plany.
Realizacja polityki przestrzennej zawartej w planie zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego odbywać się będzie poprzez programy rządowe i programy samorządowe zawierające regionalne i ponadlokalne zadania celów publicznych, kontrakty wojewódzkie. Uchwalony plan będzie podstawą do sporządzenia dla poszczególnych gmin opracowań zawierających ustalenia przestrzenne wynikające z planu dla gminy. Ustalenia takie zostaną sporządzone także dla powiatów i obejmą gminy wchodzące w skład poszczególnych powiatów.
Instrumentami finansowymi będą środki uzyskiwane w ramach programów takich jak: unijne ISPA, SAPARD, program operacyjny dla Celu 1 Funduszy Strukturalnych dla województwa dolnośląskiego, środki Międzynarodowych Instytucji Finansowych (Bank Światowy, Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju), środki rządowe uzyskane w ramach kontraktu, środki samorządów.
Podstawą funkcjonowania ciągłości kształtowania i realizacji polityki przestrzennej powinien być monitoring zmian – monitoring zmian w poszczególnych dziedzinach i monitoring zmian strukturalnych.
Istotnym elementem monitoringu przestrzeni jest monitoring środowiska, który obejmuje, uzyskiwane podczas badań monitoringowych, informacje w zakresie: stanu i jakości zasobów środowiska, w tym gleb, lasów, surowców naturalnych, wód powierzchniowych (w tym ochrony przeciwpowodziowej) i podziemnych, jakości powietrza, poziomu hałasu, promieniowania jonizującego i pól elektromagnetycznych, rodzajów oraz ilości substancji lub energii wprowadzanych do powietrza, wód, gleby i ziemi oraz wytwarzania i gospodarowania odpadami.
Konieczna jest modernizacja i rozbudowa obecnego systemu państwowego monitoringu środowiska, zgodnie z wymaganiami UE.
Jednym z najistotniejszych instrumentów wdrażania zasad zrównoważonego rozwoju są strategiczne oceny oddziaływania na środowisko, których prewencyjny charakter umożliwia wczesną identyfikację zagrożeń związanych z zagospodarowaniem regionu oraz wspomagających wybór najlepszej opcji kojarzącej cele przyrodnicze, społeczne i ekonomiczne.