II. ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA

Studium zawiera: Diagnozę stanu, uwarunkowania przestrzenne, bariery i zagrożenia rozwoju przestrzennego, politykę przestrzenną, działania programowe, instrumenty osiągnięcia celów. Część graficzna została opracowana bazowo w skali 1:50 000, wydruki są w skali 1:50 000 i 1:100 000.

Uwarunkowania przestrzenne sporządzono na podstawie posiadanych studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz inwentaryzacji pośredniej i bezpośredniej w terenie. Uwarunkowania podzielono na przyrodnicze i antropogeniczne.

III. CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ

Celem głównym polityki przestrzennej jest zapewnienie optymalnego zrównoważonego rozwoju obszaru w obrębie pasma Odry. Na realizację celu głównego złoży się realizacja celów strategicznych. Są to:

Realizacja kierunków polityki przestrzennej, w oparciu o Program dla Odry 2006, powinna zapewnić tym terenom:

Przy realizacji celów powinny zostać zachowane: ukierunkowanie rozwoju na symbiozę środowiska przyrodniczego i zurbanizowanego, włączenie dziedzictwa kulturowego we współczesne struktury przestrzenne, tworzenie układów przestrzennych sprzyjających rozwojowi społecznemu i integrujących mieszkańców.

Sieć osadnicza – zakłada się umocnienie sieci osadniczej z zachowaniem istniejącej hierarchii. Dla ośrodka metropolitalnego Wrocławia zakłada się rozwój i awans w europejskim systemie wielkich miast jako silnego ośrodka rozwoju społeczno-gospodarczego, dla ośrodka regionalnego Głogowa zakłada się rozwój jako wielofunkcyjnego ośrodka równoważenia rozwoju, ośrodki subregionalne obsługujące część subregionu o skali powiatu – Góra, Wołów, Środa Śląska, Oława, będą się rozwijać z zachowaniem dotychczasowych funkcji, ośrodki lokalne o zasięgu obsługi gminy – rozwój z zachowaniem dotychczasowych funkcji. Zakłada się rozwój małych ośrodków wiejskich i miejskich dla aktywizacji obszarów wiejskich. Konieczne jest włączenie powiatu górowskiego do systemu powiązań komunikacyjnych województwa. Wskazana jest reorientacja układów przestrzennych miast zlokalizowanych nad rzekami w stronę rzeki.

Sfera społeczna – prognozowany jest spadek ludności w paśmie Odry, spadek udziału dzieci i młodzież w ogólnej liczbie ludności i duży wzrost liczby osób w wieku powyżej 60 lat kobiet i 65 lat mężczyzn. Polityka prorodzinna, podnoszenie poziomu zdrowotności ludności, zapewnienie opieki ludziom starszym i samotnym mogą powstrzymać spadek odnowy pokoleń. Dla zmniejszenia bezrobocia konieczne jest tworzenie preferencji dla nowych miejsc pracy na wsi, wzrost zatrudnienia w usługach i przemyśle wysokiej techniki, tworzenie miejsc pracy w systemie robót publicznych. Osiągnięcie zadawalających standardów zamieszkiwania wymaga między innymi wzrostu ruchu budowlanego, zmniejszenie dekapitalizacji mienia komunalnego i kształtowanie struktur mieszkaniowych z pełnym wyposażeniem infrastrukturalnym. W dziedzinie oświaty i nauki dla stworzenia społeczeństwa o wysokim poziomie wykształcenia należy dostosować istniejącą bazę oświatową do potrzeb rynku regionu dolnośląskiego. Dla poprawy stanu zdrowotnego i zapewnienia opieki ludziom starym konieczna jest restrukturyzacja istniejących placówek służby zdrowia, stworzenie nowoczesnej bazy lecznictwa podstawowego i stworzenie zintegrowanego systemu opieki nad ludźmi starymi i niepełnosprawnymi na bazie istniejących szpitali. By stworzyć społeczeństwo o wysokiej kulturze planuje się wykorzystanie i modernizację istniejącej bazy kulturalnej, uzupełnienie i rozbudowę, a także wzmocnienie rangi kulturalnej Wrocławia. Przewiduje się też rozwój pozostałych usług jak handel, sport i kultura fizyczna.

Sfera przyrodniczo-ekologiczna – wymaga bardzo wielu działań. Gospodarując surowcami mineralnymi w dolinie Odry, należy wykorzystać najlepsze dostępne techniki dla pełnego i oszczędnego wykorzystania zasobów złóż, zaawansowanego ich przetworzenia, wykorzystania surowców odpadowych. Tereny zdegradowane muszą być rekultywowane i renaturyzowane. Obszary występowania złóż surowców należy zdelimitować dla wyznaczenia ich ochrony. Dotyczy to w szczególności złóż węgla brunatnego, którego ewentualna eksploatacja może się rozpocząć po zakończeniu eksploatacji rudy miedzi.

W zakresie wód podziemnych potrzebna jest ich ochrona przed zanieczyszczeniami przy współpracy z sąsiadami, w tym objęcie ochroną Głównych Zbiorników Wód podziemnych, racjonalne wykorzystanie zasobów ze wskazaniem na potrzeby komunalne, porządkowanie gospodarki odpadami i gospodarki wodno-ściekowej. Utrzymanie odpowiednich zasobów wód powierzchniowych przez ich racjonalne zagospodarowanie oraz poprawę czystości wód przez ograniczenie dopływu zanieczyszczeń stanowią istotne cele polityki regionalnej dla pasma Odry. Główne kierunki działań to wdrożenie zasad ochrony zlewni Oławy, objęcie ochroną zlewni Baryczy i Widawy, budowa oczyszczalni mechaniczno-biologicznych, zmniejszenie zanieczyszczeń ze źródeł obszarowych.

W odniesieniu do zasobów leśnych potrzebne są działania zmierzające do zachowania i podniesienia walorów leśnych, zapewnienia przez las funkcji ochronnych i społecznych, włączenie lasów w dolinie Odry do programu retencji dolinowej i wykorzystanie do retencji powodziowej.

Dla zachowania, ochrony i właściwego wykorzystania zasobów przyrodniczych potrzebne jest rozszerzenie systemu obszarów chronionych, utrzymanie i ochrona istniejących ekosystemów, integracja systemu obszarów chronionych w nawiązaniu do systemów europejskich takich jak: Rezerwaty Biosfery, Natura 2000, ECONET. Projektuje się parki krajobrazowe: Lubiąsko-Głogowski, Nadodrzański Oławsko-Wrocławski i Dolina Baryczy (kontynuacja w kierunku zachodnim istniejącego parku). Projektowane są trzy obszary chronionego krajobrazu: Wzgórza Trzebnickie, Dolina Dobrej (gm. Długołęka), Dolina Widawy. Planuje się utworzenie 9 nowych rezerwatów przyrody i powiększenie trzech istniejących.

Ochrona przeciwpowodziowa – najważniejsze cele ochrony przeciwpowodziowej to: stwarzanie warunków przestrzennych minimalizujących wielkość wezbrań powodziowych, ochrona przed powodzią mieszkańców i większych zespołów zabudowy, cennych obiektów dziedzictwa kulturowego, usuwanie lub ochrona obiektów mogących stworzyć wtórne zagrożenie, usuwanie zniszczeń spowodowanych przez powódź, oraz monitorowanie sytuacji hydrologicznej i ostrzeganie przed powodzią. Przy ustalaniu potrzebnych działań wykorzystano trzy opracowania: “Strategia modernizacji Odrzańskiego Systemu Wodnego, “Program dla Odry 2006”, “Generalna strategia ochrony przed powodzią dorzecza Górnej i Środkowej Odry po wielkiej powodzi lipcowej 1997 roku”, “Modernizacja wrocławskiego systemu ochrony przed powodzią – studium programowo-przestrzenne”. Najważniejsze elementy to budowa 4 polderów – Kotowice, Domaszków – Tarchalice, Bieliszów – Lubów, Dobrzejowice- Czerna, zwiększenie przepustowości koryt wielkich wód przez, między innymi, modernizację Kanału Powodziowego we Wrocławiu, oczyszczenie i udrożnienie koryt rzek i międzywali, przebudowie wałów, modernizację zabudowy hydrotechnicznej. Konieczna jest poza obszarem opracowania budowa zbiornika Racibórz i zbiornika Kamieniec, ważnego dla ochrony aglomeracji wrocławskiej.

Ochrona dziedzictwa kulturowego – podstawową zasadą jest wspieranie działań służących poprawie stanu zabytków, ustanowienie nowych form ochrony zabytków przez tworzenie parków i rezerwatów kultury, prowadzenie prac rewaloryzacyjnych pod kątem atrakcyjnych ofert o charakterze kulturotwórczym, społecznym i gospodarczym. Głównymi elementami ochrony są historycznie ukształtowane zespoły urbanistyczne. Konieczna jest ochrona i zachowanie krajobrazu kulturowego o najcenniejszych walorach artystycznych i krajobrazowych pasma Odry. Projektowane są 2 parki kulturowe: Wrocławski Miejski i Kwietno – Dębice gm. Malczyce oraz 4 rezerwaty kultury: zespół staromiejski Środy Śląskiej, zespół staromiejski Oławy, układ ruralistyczny z zespołem klasztoru cystersów w Lubiążu, zespół kościoła pielgrzymkowego p.w. św. Jana Chrzciciela w Grodowcu gm. Grębocice. Utworzenie Przestrzennego Muzeum Odry jest szansą wyeksponowania i uratowania licznych obiektów hydrotechnicznych związanych z Odrą. Liczne są również zadania ładu przestrzennego, szczególnie dotyczące otoczenia rzeki.

Sfera gospodarcza – najważniejsze kierunki polityki przestrzennej to: rozwinięcie funkcji aglomeracji wrocławskiej jako bieguna wzrostu województwa z przyjęciem wysokiej dywersyfikacji gałęziowo-branżowej jako bazy wyjściowej rozwoju przemysłu wysokiej techniki, nauki i kształcenia kadr; dla rejonu głogowskiego przyjęcie rekonwersji przemysłu i transformacji jego struktury na obszarach monokultury, dla ośrodków lokalnych – rozwijanie sektora usług, wsparcie rozwoju małych i średnich firm, rozwój przemysłu opartego na surowcach lokalnych, wykreowanie lokalnych centrów gospodarczych. Potrzebna jest przebudowa struktur sektora rolnego w celu przystosowania do zmieniającej się sytuacji gospodarczej i społecznej. Na obszarach wiejskich zakłada się wielofunkcyjność rozwoju z dążeniem do harmonijnego rozwoju wszystkich funkcji i ochrony zasobów środowiska naturalnego. Planuje się wspieranie rozwoju rolnictwa intensywnego w gminach o najwyższym wskaźniku waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej (Ruja, Malczyce, Środa Śląska, Miękinia, Czernica, Święta Katarzyna, Wisznia Mała, Długołęka, Oława) oraz promowanie i wspieranie ekologicznych metod produkcji na obszarach o słabszych warunkach (Niechlów, Góra, Jemielno), a także modernizację i budowę nowych zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego w rejonach rolnictwa intensywnego.

Rekreacja i turystyka – pasmo Odry jest obszarem o wysokim potencjale turystycznym ze względu na walory krajobrazowe, przyrodnicze i kulturowe i te walory należy wykorzystać poprzez przystosowanie dla potrzeb turystyki motorowodnej, kajakowej i sportów wodnych Odry i jej dopływów, poprawę bazy rekreacyjno-turystycznej, kreowanie nowoczesnej oferty turystycznej związanej z Przestrzennym Muzeum Odry, turystyką specjalistyczną, edukacyjną, kwalifikowaną wędkarstwem i agroturystyką, stworzenie regionalnego systemu odrzańskich tras rowerowych, stworzenie węzłów szlaków turystycznych, dostosowanie bazy do potrzeb różnych grup turystów w tym niepełnosprawnych.

Komunikacja – układ komunikacyjny w zakresie komunikacji drogowej wymaga dalszej rozbudowy, modernizacji, a przede wszystkim budowy nowych przepraw mostowych i obejść miejscowości. Nowe mosty powinny powstać: w Oławie i w Brzegu Dolnym na trasie obwodnicy aglomeracji wrocławskiej, na trasie obwodnicy powiatu wrocławskiego na zachód od Wrocławia, we Wrocławiu na trasie obwodnicy śródmiejskiej (2), we Wrocławiu na trasie obwodnicy autostradowej most na Odrze i kanale żeglugowym, na Ślęzie i Widawie, na trasie obwodnicy śródmiejskiej Wrocławia 2 na Odrze, 1 na Oławie oraz mosty na kanałach Odry, w Ścinawie na drodze krajowej nr 36, w Radoszycach na drodze krajowej nr 323, w Głogowie na drodze krajowej nr 12. Najważniejsze zadania komunikacji drogowej to: budowa obwodnicy autostradowej łączącej autostradę A-4 i drogę ekspresową

S-5, realizacja drogi ruchu szybkiego S-8 łączącej Wrocław z Warszawą, modernizacja dróg krajowych dla uzyskania jednolitej klasy G, a docelowo GP, w tym budowa obejść na drodze nr 5 (przyszła S-5), na drodze nr 12 w rejonie Głogowa, na drodze nr 36 w Ścinawie, na drodze nr 94 (Osiek, Rusko, Radwanice, Oława). Projektuje się również przebudowę dróg wojewódzkich nr 372 i 111 dla sprawnego połączenia powiatów Góra i Wołów z powiatem Lubin, modernizację i przebudowę dróg 340 i 346 dla uzyskania obwodnicy aglomeracji wrocławskiej, z budową odcinka zachodniego: Brzeg Dolny, Miękinia, Kąty Wrocławskie i wschodniego: Oleśnica, Jelcz-Laskowice, Oława. Do najważniejszych zadań w zakresie modernizacji układu kolejowego pasma Odry należy: modernizacja i dostosowanie do prędkości powyżej 160 km/h korytarzy transportowych, modernizacja linii magistralnych i pierwszorzędnych do uzyskania prędkości 160 km/h, budowa obwodnicy towarowej Wrocławia (Miękinia, Wrocław Świniary, Wrocław Kowale), budowa łącznika kolejowego w Jelczu – Miłoszycach. Planowana jest też budowa centrów logistycznych we Wrocławiu i Głogowie. W komunikacji lotniczej zakłada się zapewnienie dogodnych połączeń z miastami Europy i ośrodkami kraju z lotniska we Wrocławiu.

Żegluga i transport wodny – powinny odzyskać swoją pozycję w transporcie. Przewiduje się dostosowanie Odrzańskiej Drogi Wodnej do parametrów III klasy dróg międzynarodowych, modernizację i rozbudowę obiektów zaplecza i obsługi żeglugi śródlądowej, stworzenia systemu rekreacji i sportów wodnych na Odrze. Zabudowa hydrotechniczna będzie realizowana ze zminimalizowaniem negatywnych skutków dla środowiska przyrodniczego, prace inwestycyjne muszą być zgodne z przepisami Unii Europejskiej. Najważniejsze działania to budowa stopnia wodnego w Malczycach, ewentualna budowa stopnia w Lubiążu warunkowana oddziaływaniem stopnia w Malczycach na erozję koryta rzecznego, kapitalne remonty śluz długich na Odrze skanalizowanej. Wskazana jest budowa portu kontenerowego we Wrocławiu, modernizacja portów w Oławie, Miejskiego i Popowice we Wrocławiu, portu w Malczycach, w Ścinawie, Katedralnego w Głogowie, portów zakładowych, nabrzeży i przeładowni.

Gospodarka wodno-ściekowa – dla zaopatrzenia w wodę, zapewnienia mieszkańcom pasma wody do picia w należytej ilości i jakości oraz zmniejszenia ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód i do gruntu, należy: chronić istniejące źródła wody przez ustanawianie stref ochronnych, wykorzystać wody podziemne jako źródło alternatywnego zaopatrzenia w wodę Wrocławia, budować sieci i urządzenia wodne na obszarach wiejskich, dokończyć modernizację oczyszczalni ścieków w Głogowie, zagospodarować obszary pól irygacyjnych osobowickich i dobrzykowickich, budować systemy kanalizacji na obszarach wiejskich z odprowadzeniem do oczyszczalni ścieków, budować przydomowe oczyszczalnie ścieków na obszarach zabudowy rozproszonej.

Gospodarka odpadami – celami działań jest minimalizowanie ilości wytwarzanych i składowanych odpadów i zmniejszenie degradacji środowiska. Należy zapobiegać powstawaniu odpadów, prowadzić segregację i recykling, stosować nowoczesne metody utylizacji odpadów. Planowana jest budowa zakładów utylizacji dla Wrocławia i dla gmin powiatu średzkiego, podjęcie działań dla budowy wysypisk przez gminy Brzeg Dolny, Długołęka, Góra, Prochowice i Wisznia Mała ze względu na kończącą się pojemność składowisk oraz Jemielno, Święta Katarzyna i Wińsko, które wysypisk nie mają.

Zaopatrzenie w gaz – planowana jest rozbudowa krajowej sieci gazowej przez budowę gazociągów wysokiego ciśnienia Czeszów – Wrocław, Jeszkowice – Jelcz-Laskowice, Janowice, – Prochowice – Ścinawa, Oława – Strzelin, oraz sukcesywna gazyfikacja terenów wiejskich.

Energetyka – dla realizacji celów – pokrycia bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania na energię elektryczną i wykorzystania energii płynącej wody w Odrze, konieczna jest rozbudowa i modernizacja fragmentów sieci elektroenergetycznej 400 kV, 220 kV, 110 kV położonych w paśmie Odry i budowa elektrowni wodnych związanych z nowymi stopniami wodnymi.

IV. DZIAŁANIA PROGRAMOWE, INSTRUMENTY OSIĄGNIĘCIA CELÓW

W studium oparto się o Program dla Odry 2006. Wykonano zestawienie działań programowych i przedstawiono instrumenty prawne i finansowe realizacji celów oraz zestawiono zadania związane z pasmem Odry. Zadania w programie dla Odry 2006 dla obszaru pasma Odry w obrębie województwa i te, które proponuje się wprowadzić do programu dla Odry 2006 dodatkowo, przedstawione zostały w poniższych tabelach:

cd tab

W Projekcie planu zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego jednym z głównych priorytetów jest równoważenie rozwoju. Zagadnienia obszarów problemowych związanych z rozwojem przedsiębiorczości w obszarze województwa dolnośląskiego zostały rozwinięte w koncepcji programu Regionalne strefy rozwoju przedsiębiorczości wykonanym przez Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu.

I. PODSTAWY PRAWNE

Podstawą prawną dla koncepcji programu jest art. 54a ust. 1 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym brzmiący: “W celu określenia uwarunkowań i kierunków polityki przestrzennej organy samorządu województwa prowadzą analizy i studia oraz opracowują koncepcje i sporządzają programy, odnoszące się do obszarów i zagadnień – odpowiednio do potrzeb i celów podejmowanych prac”. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 99 Nr 15, poz.139 ze zmianami), a także ustawa z dnia 12 maja 2000 r. (Dz. U. Nr 48 z 14 czerwca 2000 r.) o zasadach wspierania rozwoju gospodarczego stwarzają możliwości wyrównywania różnic w poziomie rozwoju poszczególnych obszarów kraju, w tym również Dolnego Śląska. Art. 5 ustawy stanowi, że finansowanie rozwoju regionalnego poprzez dotacje celowe w wyznaczonych rejonach wsparcia objętych programami wojewódzkimi, a następnie programami wsparcia, może między innymi dotyczyć:

II. CEL OPRACOWANIA

Celem opracowania jest identyfikacja obszarów posiadających potencjał do rozwoju gospodarczego i mających predyspozycję do stania się ważnymi elementami gospodarki Dolnego Śląska, jak również identyfikacja obszarów problemowych wymagających wsparcia oraz wyznaczenie regionalnych stref rozwoju przedsiębiorczości.

Za regionalne strefy rozwoju przedsiębiorczości uznano tereny o najkorzystniejszej lokalizacji dla rozwoju funkcji gospodarczych na obszarze Dolnego Śląska i tereny wyodrębnionych obszarów wsparcia.

Lokalizacja regionalnych stref rozwoju przedsiębiorczości, związana jest głównie z potrzebą uruchomienia procesów stymulujących rozwój obszarów o dużym potencjale inwestycyjnym dla umocnienia gospodarczego obszaru Dolnego Śląska, jak również rozwój obszarów wymagających wsparcia, ze względu na słabe nasycenie infrastrukturą gospodarczą oraz niekorzystne uwarunkowania społeczno-ekonomiczne.