2. W planie zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego nie uwzględnia się zadań rządowych, służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych, wpisanych do rejestru, ponieważ dla województwa dolnośląskiego zadań rządowych wpisanych do rejestru nie ma.

3. W planie zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego nie umieszcza się wykazu zadań samorządu województwa, służących realizacji ponadlokalnych publicznych celów wpisanych do rejestru wojewódzkiego, ponieważ nie ma wojewódzkiego rejestru zadań celu publicznego.

4. W planie zamieszczono propozycje zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych dla poszczególnych sfer polityki przestrzennej.

• wskazuje się, że podstawą aktywnej polityki regionu w zakresie systemu osadnictwa będą zasady:

• Harmonizowania rozwoju systemu osadniczego poprzez wzmocnienie policentrycznej struktury funkcjonalno--przestrzennej, likwidację narastających dysproporcji, zagrożeń i barier rozwojowych

• Jakościowe wzmocnienie ośrodków obsługi

• Przywracanie ładu przestrzennego

• Przywracanie równowagi ekologicznej

• Ustalenie zasięgu Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS)

• Zgodnie z Nomenklaturą Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) wprowadzaną rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2000 r. (Dz. U. z dnia 24 lipca 2000 r.) województwo dolnośląskie należy do 2 poziomu NTS i oznaczone jest numerem 2.02. Na poziomie regionalnym podzielone jest ono na 4 podregiony (poziom 3 NTS):

Postuluje się wyłączenie powiatu wołowskiego z podregionu legnickiego i włączenie do podregionu wrocławskiego. Powiat wołowski pozostaje w obszarze silnego oddziaływania obszaru metropolitalnego Wrocławia, dlatego też powinien być włączony do tego obszaru zarówno statystycznie jak i ze względu na perspektywę budowy jednorodnych programów rozwoju regionalnego.

Postuluje się również włączenie do podregionu wrocławskiego powiatu strzelińskiego ze względu na usytuowanie w obrębie projektowanego zasięgu obszaru metropolitalnego miasta Wrocławia oraz silne z nim powiązania.

Ze względu na planowane wstąpienie Polski do Unii Europejskiej, zasięg NTS powinien zostać w przyszłości zweryfikowany i dostosowany do europejskich zasad klasyfikacji Jednostek Terytorialnych Do Celów Statystycznych.

– ośrodek metropolitalny – Wrocław o największym zasięgu obsługi regionalnej i ponadregionalnej, miasto o znaczeniu europejskim – potencjalne europole,

– ponadregionalne ośrodki równoważenia rozwoju - duże miasta obsługujące region: Jelenia Góra i Wałbrzych.

– regionalne ośrodki równoważenia rozwoju obsługujące subregion lub jego część: Bolesławiec, Głogów, Lubin, Świdnica, Dzierżoniów (w świetle kształtującej się aglomeracji Dzierżoniów-Bielawa-Pieszyce) oraz Legnica (ze wskazaniem do zaliczenia do grupy II° – ponadregionalnych ośrodków równoważenia rozwoju).

– subregionalne ośrodki równoważenia rozwoju (miasta średnie i małe) obsługujące część subregionu o skali powiatu: Góra, Jawor, Kamienna Góra, Lubań, Lwówek Śląski, Milicz, Oleśnica, Oława, Polkowice, Strzelin, Środa Śląska, Trzebnica, Wołów, Ząbkowice Śląskie, Złotoryja oraz Kłodzko i Zgorzelec (ze wskazaniem do zaliczenia do grupy III° – regionalnych ośrodków równoważenia rozwoju).

– ośrodki lokalne – 129 miejscowości, w tym 63 małe miasta i 66 wsi o najmniejszym zasięgu obsługi w skali gminy.

– dla miasta Wrocławia – centralnego obszaru metropolitalnego (europole) wskazuje się funkcję ośrodka wielofunkcyjnego. Rozwój następować będzie w procesie europejskiej konkurencji wartości renty położenia dla lokalizacji kapitału i przedsiębiorczości prywatnej oraz usług publicznych. Zakłada się dalszy rozwój funkcji metropolitalnych Wrocławia jako:

– dla miast dużych (Legnica, Jelenia Góra, Wałbrzych) i średnich (Bolesławiec, Głogów, Kłodzko, Lubin, Świdnica, Zgorzelec) i aglomeracji Dzierżoniów-Bielawa-Pieszyce) wskazuje się rolę wielofunkcyjnych ośrodków usług wyższego rzędu, znaczących w skali kraju w sferze aktywności gospodarczej, umożliwiających nie tylko podnoszenie standardu życia ludności, ale również oddziałujących kulturowo oraz gospodarczo na otaczające tereny,

– dla miast małych i rozwiniętych ośrodków wiejskich wskazuje się funkcję organizacji racjonalnej obsługi zaplecza rolniczego na szczeblu lokalnym, podstawowym dla sprawnego funkcjonowania rolnictwa, funkcje rekreacji, gospodarki leśnej oraz poprawy warunków życia ludności wiejskiej w ramach wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich.

– Specjalne Strefy Ekonomiczne: Wałbrzyska SSE, Legnicka SSE, Kamiennogórska SSE Małej Przedsiębior-czości,

– centra logistyczne,

– parki technologiczne,

– obszary i pasma aktywności gospodarczej (miasto Wrocław i aglomeracja wrocławska, ośrodki o znaczeniu regionalnym, tereny okołoautostradowe, “gminne” i “powiatowe” strefy ekonomiczne).

Rekonwersja przemysłu, poszukiwanie alternatywy dla przemysłu miedziowego,

Przywracanie równowagi w środowisku przyrodniczym i systemowa ochrona najcenniejszych zasobów przyrody,

Budowa i modernizacja układu komunikacji drogowej i kolejowej, w tym:

– budowa przepraw mostowych na Odrze,

– modernizacja szlaku E – 65 z zabezpieczeniem możliwości budowy autostrady A-3 lub drogi szybkiego ruchu S-3 jako rozwiązania docelowego

ZASADY REALIZACJI celów

• Objęcie wysoką ochroną obszarów zasilania zbiorników:

• Objęcie wysoką i najwyższą ochroną obszarów zasilania zbiorników:

• Koncentracja ochrony wód podziemnych na obszarach ochrony GZWP oraz w strefach ochronnych ujęć wód podziemnych.

• Inwentaryzacja i prowadzenie działań ukierunkowanych na zneutralizowanie istniejących źródeł zanieczyszczeń punktowych, liniowych i obszarowych:

• Realizacja ustaleń planów gospodarowania wodami.

• Współpraca z sąsiednimi województwami w zakresie ochrony użytkowych poziomów wód podziemnych (lubuskie, wielkopolskie i opolskie).

• Prowadzenie wspólnych działań z Republiką Czeską i Republiką Federalną Niemiec w zakresie ochrony zasobów wód podziemnych w rejonach przygranicznych (ochrona GZWP nr 315,339, 341, 342).

• Prowadzenie działań w zakresie ochrony wód z uwzględnieniem obszarów zlewni hydrograficznych, na podstawie warunków korzystania z wód dorzecza oraz zgodnie z programami ochrony wód dla obszarów, dla których poziomy jakości wód nie są osiągnięte.

• Wdrożenie ochrony w zlewniach: Nysy Kłodzkiej, Bystrzycy do zbiornika Mietków, Kaczawy do miasta Legnica, Strzegomki do zbiornika Dobromierz, Nysy Szalonej, górnego Bobru do przekroju w Marciszowie wraz z dopływem Lesk, Oławy, Klikawy, Orlicy, źródliskowych odcinków potoków górskich w rejonie Śnieżnika.

• Objęcie ochroną zlewni rzek Baryczy i Widawy.

• Szczególna ochrona zlewni zbiorników retencyjnych pełniących funkcje ujęć wody powierzchniowej na potrzeby zaopatrzenia ludności (Dobromierz, Bukówka, Słup, Lubachów, Sosnówka).

• Zmniejszenie zanieczyszczeń ze źródeł punktowych, poprzez budowę systemów kanalizacji szczególnie w zlewniach chronionych i na obszarach objętych istniejącymi i projektowanymi formami ochrony przyrody.

• Ograniczenie negatywnego wpływu nawożenia mineralnego i organicznego oraz środków ochrony roślin na stan czystości wód poprzez stosowanie przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu oraz Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych.

• Wprowadzanie naturalnych stref buforowych wzdłuż cieków wodnych (pasy zieleni, mokradła) dla ograniczenia spływu i oczyszczenia.

• Zmniejszanie ładunku zanieczyszczeń w ściekach, a także unikanie, eliminacja i ograniczanie dopływu do wód substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego.

• Doprowadzenie rzek zlewni do osiągnięcia odpowiednich klas czystości oraz utrzymania tych klas, w pierwszej kolejności dla przyrodniczych obszarów chronionych.

• Pokrywanie potrzeb wodnych dla celów gospodarczych przede wszystkim z ujęć powierzchniowych.

• Zwiększenie retencji wód poprzez budowę dużych zbiorników retencyjnych oraz rozbudowę systemu małej retencji na obszarze całego województwa.

• Ochrona gruntów wysokiej jakości (klasy bonitacyjne I-III) przed nieuzasadnionym wyłączaniem z użytkowania rolniczego.

• Przeznaczanie na cele inwestycyjne gruntów niższej jakości, nie rozpraszanie zabudowy.

• Likwidacja skutków fizycznej i chemicznej degradacji gleb – obszary wokół zakładów przemysłowych (np. LGOM), tereny poradzieckie (obszary po poligonach Strachów i Świętoszów oraz mniejsze tereny w gminach Świdnica, Legnica i Oława).

• Działania w kierunku ograniczenia skali oraz intensywności naturalnej i antropogenicznej erozji gleb (prowadzenie prawidłowej agrotechniki, nie pozostawianie powierzchni gruntów narażonych na erozję bez pokrywy roślinnej) – obszary województwa dolnośląskiego najbardziej narażone na erozję to rejony Gór Złotych i Masywu Śnieżnika, Gór Bardzkich, Sowich i Wałbrzyskich, Gór Kamiennych, Stołowych i Bystrzyckich, Rudaw Janowickich, Karkonoszy, Gór Izerskich, a w północnej części województwa Wzgórz Trzebnickich w rejonie miasta Trzebnica. Średnią podatność na erozję wykazują gleby Pogórza Izerskiego, Pogórza Kaczawskiego, Pogórza Bolkowsko-Wałbrzyskiego, Wzgórz Strzegomskich, Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich oraz Wysoczyzny Chojnowskiej i okolic Głogowa, a także częściowo w obszarze Wzgórz Trzebnickich.

• Przebudowa gatunkowa obszarów leśnych, w celu dostosowania składu gatunkowego do warunków siedliskowych, w tym m.in.:

• Ochrona terenów lasów przed pożarami.

• Polepszanie stanu zdrowotności i odporności drzewostanów na biotyczne i abiotyczne czynniki szkodliwe, w tym m.in.:

• Kontynuacja programu zagospodarowania i ochrony terenów leśnych po byłych poligonach Armii Radzieckiej (poligony Strachów i Świętoszów oraz mniejsze obszary w Nadleśnictwach Świdnica i Legnica).

• Regulowanie form i intensywności użytkowania zasobów leśnych, tj. pozyskiwania drewna i użytków niedrzewnych oraz świadczenia przez las funkcji ochronnych i socjalnych.

• Działania w kierunku objęcia nadzorem gospodarki leśnej w lasach niepaństwowych.

• Zmniejszanie uciążliwości barier ekologicznych (komunikacyjnych, gospodarczych, urbanistycznych i innych) uniemożliwiających lub utrudniających rozwój i swobodne przemieszczanie się gatunków roślin i zwierząt, w tym m.in. budowa bezpiecznych przejść dla zwierząt przy istniejących barierach komunikacji drogowej i kolejowej.

• Utworzenie następujących form ochrony:

Zadania umieszczone w Programie rozwoju zrównoważonego i ochrony środowiska województwa dolnośląskiego (strategia krótkoterminowa do roku 2004):

Pozostałe propozycje wynikające z programów i koncepcji dotyczących tworzenia systemów przyrodniczych:

• Podejmowanie i kontynuacja współpracy z sąsiednimi krajami w celu ochrony, integracji i prawidłowego wykorzystania obszarów i zasobów przyrodniczych.

• Kształtowanie spójnej przestrzennie sieci powiązań przyrodniczych uwzględniającej istniejące i projektowane obszary chronione oraz korytarze ekologiczne, w oparciu o założenia koncepcji ECONET-PL. Na terenie województwa dolnośląskiego wyróżniono następujące elementy sieci ECONET:

Obszar Głogowski Odry (18 m), Obszar Wzgórz Dalkowskich (33 k), Obszar Dolnej Baryczy (34 k), Obszar Prochowicki (35 k), Obszar Nysy Kłodzkiej (36 k), Obszar Kwisy (66 k), Obszar Górnego Bobru (67 k), Obszar Gór Kamiennych (31 m), Obszar Gór Wałbrzyskich (68 k), Obszar Dusznicki (32 m), Obszar Przełęczy Międzyleskiej (33 m).

W planie zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego sieć Econet uzupełniono o korytarze ekologiczne doliny Bystrzycy (istniejący Park Krajobrazowy), Krzywińsko-Osiecki Obszar Chronionego Krajobrazu oraz obszary łączące Góry Bialskie i Złote ze Wzgórzami Strzelińskimi.

• Ochrona stanowisk roślin i zwierząt chronionych, wykorzystywanie inwentaryzacji przyrodniczych w planach zagospodarowania przestrzennego gmin.

• Zwiększanie różnorodności biologicznej i krajobrazowej na obszarach przekształconych wskutek działalności człowieka.

• Poddanie czynnej ochronie obszarów mokradeł, torfowisk, łąk pobagiennych, łąk w dolinach rzek stanowiących ostoje ptaków i zagrożonych gatunków roślin.

• Poprawa warunków fitosanitarnych w miastach i ich otoczeniu oraz stworzenie zaplecza dla rekreacji świątecznej poprzez wprowadzanie zadrzewień, zalesień, rozbudowę istniejących kompleksów leśnych i parkowych oraz ich powiązanie z otaczającymi miasta obszarami chronionymi i korytarzami ekologicznymi (Zielony Pierścień Wokół Wrocławia).

• Opracowanie planów ochrony dla istniejących rezerwatów i parków krajobrazowych (PK Dolina Baryczy, PK Dolina Jezierzycy, PK Dolina Bystrzycy, Przemkowski PK, PK Sudetów Wałbrzyskich).

• Uwzględnianie w opracowaniach planistycznych obszarów, wytypowanych do Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000 (na podstawie dyrektyw ptasiej i siedliskowej).

• Na obszarze województwa dolnośląskiego wytypowano następujące obszary kwalifikujące się do włączenia w sieć NATURA 2000: Bory Dolnośląskie, Stawy Przemkowskie, Dolina Baryczy, Lasy Przemkowskie i Szprotawskie, Dolina Jezierzycy, Łęgi Odrzańskie, Grądy Odrzańskie, Góry Kaczawskie, Zbiornik Mietkowski, Pradolina Bobru, Karkonosze i Góry Izerskie, Masyw Ślęży, Góry Stołowe, Góry Bialskie i Grupa Śnieżnika, Obniżenie Legnickie, Stawy koło Łagowa, Lasy między Bystrzycą a Lubszą, Wzgórza Kiełczyńskie, Kamionki, Stolec koło Ząbkowic.

• Ograniczanie emisji substancji do powietrza w celu uzyskania wartości dopuszczalnych z uwzględnieniem wymogów dla obszarów i stref określonych w przepisach szczególnych, w tym m.in.: eliminowanie emisji zanieczyszczeń specyficznych w obrębie aglomeracji wrocławskiej.

• Ograniczanie zanieczyszczeń ze źródeł mobilnych.

• Ograniczenie napływu transgranicznych zanieczyszczeń powietrza, w tym: dalsza realizacja porozumień wynikających z międzynarodowych programów i monitoringu środowiska.

• Rozbudowa systemów ciepłowniczych, likwidacja kotłowni lokalnych, wykorzystanie rezerw cieplnych pochodzących z ciepłowni komunalnych i przemysłowych w celu likwidacji emisji niskiej (szczególnie na obszarach inwersyjnych i uzdrowiskowych).

• Zastępowanie tradycyjnych nośników energii paliwami gazowymi, olejami lekkimi, ewentualnie koksem lub niskosiarkowym i niskopyłowym węglem z dodatkami brykietu drzewnego.

• Preferowanie i wspomaganie stosowania odnawialnych i niekonwencjonalnych źródeł energii – wód geotermalnych, energetyki wiatrowej i wodnej, kolektorów słonecznych, spalania biogazu i biomasy.

• Dążenie do uzyskania poziomu hałasu do wartości dopuszczalnych dla poszczególnych rodzajów terenów, z uwzględnieniem obiektu lub działalności będącej źródłem hałasu oraz okresów, do których odnoszą się poziomy hałasu.

• Uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zróżnicowania terenów pod kątem dopuszczalnych poziomów hałasu na tereny:

• Wprowadzanie pasów zieleni przy drogach, zieleni niskiej i wysokiej do wnętrz osiedlowych, instalowanie ekranów akustycznych przy trasach o największym natężeniu ruchu.

• Rezerwacja terenów przeznaczonych pod planowane linie 110 kV, 220 kV, 400 kV oraz inne obiekty będące źródłem promieniowania elektromagnetycznego. Lokalizacja obiektów i sieci emitujących promieniowanie elektromagnetyczne z ograniczeniem uciążliwości dla obszarów zabudowy mieszkaniowej oraz miejsc dostępnych dla ludności.

• Rewitalizacja terenów zdegradowanych przez przemysł, działalność wydobywczą i funkcjonowanie baz wojskowych.

• Rekultywacja terenów odkrywkowej eksploatacji węgla brunatnego (Turów) oraz zagospodarowanie i rozwój przestrzenny terenów dawnej eksploatacji węgla kamiennego (Wałbrzych, Nowa Ruda), rekultywacja i zagospodarowanie innych terenów działalności górniczej.

• Zmniejszenie powierzchni zdegradowanych obszarów znajdujących się pod wpływem działalności przemysłowej (LGOM, zachodnia granica województwa od Turoszowa po Zgorzelec, aglomeracja wrocławska – Brzeg Dolny).

• Odbudowa i przebudowa struktury lasów pozostających pod wpływem zanieczyszczeń przemysłowych (w dużej części są to lasy położone w granicach przyrodniczych obszarów chronionych) – Góry Izerskie, Góry Bialskie i Złote.

• Rekultywacja terenów po byłych bazach wojskowych (usuwanie zanieczyszczeń ropopochodnych, odbudowa lasów) – tereny po poligonach Strachów, Świętoszów i obszary w okolicach Legnicy i Świdnicy.

• Powstrzymywanie procesów erozyjnych gleb poprzez prowadzenie prawidłowej dla tych terenów agrotechniki.

• Proekologiczna rekonwersja przemysłu miedziowego, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów ochrony środowiska naturalnego i jego zasobów.

• Dalsza rozbudowa zbiornika odpadów poflotacyjnych “Żelazny Most” uwarunkowana wynikami badań monitoringowych w celu zminimalizowania negatywnego wpływu na środowisko, w tym zmniejszenia ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.

• Spadek liczby ludności województwa dolnośląskiego do 2030 r. (o około 141 tys. osób w tym: w miastach o 49 tys. osób a na terenach wiejskich o 91 tys. osób.

• Zmiana struktury wieku ludności województwa dolnośląskiego w ekonomicznych grupach wieku, w tym:

• Zmiana struktury wieku ludności województwa dolnośląskiego wg płci w miastach (ze 109 kobiet/100 mężczyzn w 1999 r. do 110 w 2030 r.) i na terenach wiejskich (ze 101 kobiet/100 mężczyzn do 98 w 2030 r.).

• Zapewnienie prawidłowej struktury demograficznej w poszczególnych regionach i jednostkach osadniczych województwa dolnośląskiego.

• Kompleksowe działania na rzecz poprawy jakości życia mieszkańców województwa dolnośląskiego.

• Prowadzenie polityki prorodzinnej na wszystkich szczeblach administracji rządowej i samorządowej.

• Poprawa jakości życia ludności województwa, a szczególnie mieszkańców terenów wiejskich.

• Poprawa sytuacji mieszkaniowej ludności na terenach o dużej dekapitalizacji zasobów mieszkaniowych.

• Zapewnienie dobrej jakości obsługi i lepszej dostępności placówek opieki zdrowotnej.

• Zapewnienie opieki socjalnej osobom starszym i niepełnosprawnym.

• Powstrzymanie wzrostu migracji ludności w relacji wieś – miasto.

• Tworzenie nowych miejsc pracy w celu zmniejszenia bezrobocia w województwie dolnośląskim.

• Podwyższenie potencjału intelektualnego zasobów ludzkich przez zapewnienie mieszkańcom dostępu do zróżnicowanych form edukacji.

• Zapewnienie równości szans zatrudnienia na rynku pracy dla wszystkich grup społecznych.

• Dostosowanie struktury zatrudnienia ludności województwa dolnośląskiego do poziomu struktury zatrudnienia istniejącej w krajach europejskich.

• Likwidowanie dysproporcji w zatrudnieniu ludności w poszczególnych regionach a przede wszystkim w gminach o wysokim bezrobociu strukturalnym.

• Podjęcie działań na rzecz maksymalizacji powstawania nowych miejsc pracy w celu zatrudnienia przyrostu zasobów pracy z wyżu demograficznego lat 80 wchodzącego na rynek pracy.

• Zmiany w strukturze zatrudnienia ludności w wyniku restrukturyzacji w przemyśle lekkim oraz reformy służb obrony kraju, służby zdrowia i opieki społecznej oraz oświaty.

• Lokalizacja placówek szkolnictwa średniego i wyższego o dużej różnorodności kierunków kształcenia dostosowanych do lokalnego rynku pracy zapewniających wysoko wyspecjalizowaną kadrę dla regionu dolnośląskiego.

• Tworzenie nowych miejsc pracy w rozwijających się dziedzinach usług, w tym m.in. w przemysłach wysokiej techniki, profesjonalnych usługach biznesowych, opiece społecznej, ochronie środowiska, usługach finansowych, edukacji, hotelarstwie i gastronomii, turystyce i obsłudze komunikacji.

• Tworzenie poza rolniczych miejsc pracy na wsi szczególnie w usługach na rzecz rolnictwa i w drobnej wytwórczości w celu zatrzymania ludności w miejscu zamieszkania.

• Lokalizacja niewielkich zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego o nieuciążliwej produkcji w powiatach o dużym areale użytków rolnych.

• Tworzenie nowych miejsc pracy w usługach agroturystycznych w gminach o atrakcyjnych walorach środowiska naturalnego.

• Tworzenie nowych miejsc pracy w wyniku lokalizacji niewielkich obiektów handlowych, gastronomicznych, hotelowych i motoryzacyjnych dla obsługi ruchu turystycznego szczególnie w rejonach atrakcyjnych turystycznie o dużym bezrobociu.

• Zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych ludności województwa dolnośląskiego.

• Poprawa standardów zamieszkania ludności województwa dolnośląskiego.

• Osiągnięcie prawidłowych relacji pomiędzy miejscem zamieszkania ludności a miejscem pracy i dostępem do usług.

• Kształtowanie struktur osiedleńczych spełniających warunki ochrony zdrowia i życia mieszkańców (pełne wyposażenie infrastrukturalne).

• Kształtowanie struktur mieszkaniowych nienaruszających walorów środowiska przyrodniczego.

• Zapewnienie terenów pod budownictwo mieszkaniowe o różnej intensywności zabudowy.

• Wymiana substancji mieszkaniowej wynikająca z dekapitalizacji budynków mieszkalnych i ubytków urbanistycznych (około 10% do roku 2015).

• Podwyższanie standardów zamieszkania ludności województwa dolnośląskiego dla zbliżenia do standardów w krajach europejskich.

• Rozwój budownictwa mieszkaniowego w całym województwie, w tym w dużych i mniejszych miastach województwa gdzie występują największe potrzeby mieszkaniowe.

• Tworzenie sieci szkolnictwa średniego i wyższego dla podnoszenia poziomu wykształcenia ludności województwa dolnośląskiego.

• Wykorzystanie istniejącego w ośrodkach miejskich potencjału intelektualnego dla zapewnienia wysokiego poziomu kształcenia.

• Tworzenie nowoczesnej bazy dydaktycznej szkolnictwa dla zapewnienia różnorodnych możliwości i form kształcenia ludności na wszystkich poziomach edukacji.

• Wyrównanie szans edukacyjnych młodzieży na obszarze całego województwa.

• Przebudowa systemu edukacji na poziomie szkolnictwa ponadgimnazjalnego i utworzenie zróżnicowanej sieci szkół na poziomie średnim, w tym rozwój szkół policealnych, centrów kształcenia praktycznego i ustawicznego dorosłych.

• Tworzenie nowoczesnej bazy dydaktyczno-socjalnej i sportowo-rekreacyjnej oraz zapewnienie wysoko kwalifikowanej kadry nauczycielskiej jednostkom szkolnictwa podstawowego, gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego.

• Lokalizacja placówek szkolnictwa średniego i wyższego o różnych stopniach i profilach kształcenia w ośrodkach miejskich zgodnie z potrzebami lokalnego i regionalnego rynku pracy.

• Rozszerzenie sieci szkolnictwa średniego na obszary wiejskie dla wyrównania szans edukacyjnych młodzieży na obszarze całego województwa.

• Unowocześnianie, modernizacja istniejącej i budowa nowej bazy dydaktycznej dla szkolnictwa podstawowego, gimnazjalnego oraz ponadgimnazjalnego.

• Utrzymanie i uzupełnienie istniejącej bazy szkół i ośrodków specjalnych, wymagających specjalistycznej kadry dla kształcenia zawodowego osób niepełnosprawnych fizycznie z określonym poziomem ułomności.

• Tworzenie nowych placówek szkolnictwa wyższego we Wrocławiu dla wzmocnienia metropolitalnej funkcji miasta oraz utrzymania rangi interdyscyplinarnego ośrodka nauki.

• Remonty, rozbudowa i modernizacja istniejącej bazy dydaktyczno-socjalnej w celu poprawy warunków i jakości kształcenia w uczelniach wyższych (m.in. Wrocław, Legnica, Wałbrzych, Jelenia Góra, Kłodzko, Zgorzelec, Głogów, Świdnica, Chróstnik).

• Podniesienie rangi istniejących mniejszych ośrodków akademickich poprzez lokowanie nowych uczelni wyższych o profilu zawodowym i rozwój nowych kierunków kształcenia (m.in. utworzenie filii UW w Kłodzku).

• Tworzenie nowych ośrodków szkolnictwa wyższego w mniejszych miastach oddalonych od centrów akademickich, przy wykorzystaniu istniejącego potencjału bazowego i kadrowego przekształcanych aktualnie szkół średnich, policealnych i wojskowych (Dzierżoniów, Polkowice, Bolesławiec, Oleśnica).

• Stworzenie bazy lecznictwa do potrzeb ludności województwa i zlokalizowanej w dogodnym zasięgu oddziaływania.

• Tworzenie placówek opieki społecznej dla ludzi w wieku poprodukcyjnym i osób niepełnosprawnych na bazie likwidowanych obiektów lecznictwa szpitalnego i uzdrowiskowego.

• Stworzenie sieci szpitali podstawowej opieki zdrowotnej.

• Stworzenie regionalnej sieci szpitali specjalistycznych psychiatrycznej opieki zdrowotnej.

• Utrzymanie i podniesienie rangi placówek lecznictwa ponadregionalnego zlokalizowanych na terenie Wrocławia i województwa dolnośląskiego (m.in. Polanica Zdrój).

• Modernizacja i rozbudowa istniejącej sieci placówek szpitalnych dla podniesienia standardów obsługi ludności (m.in. Środa Śląska, Lubin.

• Stworzenie sieci placówek ambulatoryjnej opieki zdrowotnej w tym bazy lokalowej dla lekarzy rodzinnych na terenach wiejskich w celu poprawy dostępu do lekarzy pierwszego kontaktu.

• Stworzenie sieci placówek i obiektów świadczenia usług pomocy społecznej we wszystkich powiatach w związku z niedostateczną siecią domów pomocy społecznej.

• Modernizacja i rozbudowa istniejących obiektów i domów pomocy społecznej.

• Tworzenie nowej bazy świadczenia pomocy społecznej, w tym usług opiekuńczych dla ludzi starszych, chorych, niepełnosprawnych, samotnych matek z dziećmi oraz noclegowni i schronisk dla osób bezdomnych.

• Tworzenie bazy dla Centrów Zarządzania Kryzysowego oraz dla regionalnych oddziałów ratownictwa medycznego przy wybranych szpitalach powiatowych województwa dolnośląskiego (m.in. Lubin).

• Tworzenie zakładów (hospicja) i oddziałów opieki paliatywnej w placówkach opieki społecznej lub przekształcanych placówkach szpitalnych (m.in. hospicjum w Lubinie).

• Adaptacja istniejących lub budowa nowych obiektów na cele penitencjarne w celu poprawy warunków odbywania kary pozbawienia wolności.

• Stworzenie nowoczesnej bazy dla działalności kulturalnej popularyzującej ogólnoświatowe osiągnięcia kultury oraz tradycje i kulturę naszego kraju, w tym regionu dolnośląskiego.

• Poprawa dostępu ludności województwa do ośrodków kultury oferujących różnorodne formy edukacji kulturalnej.

• Uzupełnienie, rozbudowa i modernizacja istniejącej sieci obiektów i placówek kultury.

• Tworzenie ośrodków i centrów kultury skupiających placówki o różnym stopniu atrakcyjności.

• Wytworzenie na obszarze województwa dolnośląskiego silnych ośrodków kultury w zależności od funkcji pełnionej w systemie osadniczym i administracyjnym.

• Utrzymanie i wzmocnienie rangi Wrocławia jako ośrodka organizacji życia kulturalnego o znaczeniu regionalnym, krajowym i europejskim.

• Wzmocnienie bazy kultury w ośrodkach regionalnych, subregionalnych i pozostałych w celu poprawy jakości placówek kultury i rozwój różnorodnych form krzewienia kultury.

• Lokalizacja nowych placówek kultury o zróżnicowanych formach działalności w centrach usługowych miast i gmin.

• Łączenie działalności instytucji kultury z innymi rodzajami działalności, szczególnie w dziedzinie rekreacji, handlu i gastronomii.

• Rozwijanie wymiany i współpracy kulturalnej w rejonach przygranicza polsko-czeskiego i polsko-niemieckiego.

• Stworzenie bazy handlu hurtowo-detalicznego dla zaspokojenia wzrastającego popytu konsumpcyjnego ludności.

• Wyrównanie dysproporcji w ilościowym i jakościowym wyposażeniu w sieci usług handlowych poszczególnych rejonów województwa.

• Zróżnicowanie oferty sieci handlu hurtowo-detalicznego.

• Modernizacja i rozbudowa istniejącej sieci obiektów handlu hurtowego i detalicznego.

• Koncentracja sieci handlowej w ośrodkach usługowych lub w samodzielnych centrach handlowo-usługowych.

• Wykształcenie zróżnicowanej branżowo i asortymentowo sieci obiektów handlowych.

• Tworzenie ciągów handlowych i handlowo-usługowych w parterach domów mieszkalnych, w staromiejskich centrach usługowych i w nowo projektowanych dzielnicach mieszkalnych.

• Wyznaczenie terenów pod lokalizację obiektów handlu hurtowo-detalicznego, który pełni funkcję czynnika stymulującego dynamiczny rozwój gmin.

• Lokalizowanie obiektów handlowych o małej powierzchni sprzedaży i odpowiednim standardzie technicznym, dających zatrudnienie społecznościom lokalnym.

• Rozwijanie wymiany handlowej pomiędzy ośrodkami przygranicza polsko-czeskiego i polsko-niemieckiego.

• Stworzenie urozmaiconej bazy sportowo-rekreacyjnej w celu podniesienia stanu zdrowotności społeczeństwa.

• Wyrównanie dysproporcji w nasyceniu poszczególnych rejonów województwa dolnośląskiego w obiekty i urządzenia sportowe.

• Utworzenie ogólnodostępnych kompleksów sportowo-rekreacyjnych wyposażonych w różnorodny zestaw urządzeń sportowych dla podniesienia ich atrakcyjności.

• Tworzenie bazy sportów wyczynowych dla zwiększania różnorodności form rekreacji i rozrywki.

• Poprawa stopnia powszechności i dostępności społeczeństwa do obiektów sportu i kultury fizycznej.

• Tworzenie ogólnodostępnych ośrodków sportowo-rekreacyjnych, wyposażonych w zależności od pełnionej funkcji w hierarchii osadniczej w pełny zestaw urządzeń sportowych i rekreacyjnych (ośrodki dzielnicowe, gminne, powiatowe, dzielnicowe).

• Wyposażenie istniejących oraz nowo projektowanych szkół podstawowych i gimnazjalnych oraz szkół szczebla średniego i uczelni wyższych w obiekty sportu ogólnoro zwojowego w tym sale gimnastyczne, boiska sportowe, baseny pływackie itp. (m.in. AWF-Wrocław, Nowogrodziec, Sulików, Grębocice).

• Budowa nowych, w pełni wyposażonych w urządzenia i obiekty sportowe ogólnodostępnych regionalnych, miejskich lub gminnych ośrodków sportowo-rekreacyjnych w miastach i gminach województwa (m.in. Kłodzko).

• Modernizacja i doposażenie w urządzenia sportowe istniejących ośrodków sportu i rekreacji o różnym stopniu zainwestowania i zasięgu działania (m.in. Środa Śląska).

• Łączenie obiektów sportowo-rekreacyjnych z kompleksami ogólnodostępnej zieleni parkowo-leśnej oraz akwenami wodnymi.

• Rekonstrukcja bazy dla sportu wyczynowego, w tym m.in. sportów zimowych.

• Zagospodarowanie i przystosowanie bulwarów i terenów nadrzecznych do uprawiania sportów, poprzez tworzenie i wyznaczenie systemu tras rekreacyjnych.

• Tworzenie uwarunkowań przestrzennych sprzyjających utrwaleniu wielokulturowej tożsamości historycznej regionu z zachowaniem lokalnych odrębności.

• Ochrona, rewaloryzacja oraz udostępnianie zasobów dziedzictwa kulturowego.

• Wykorzystanie zasobów dziedzictwa kulturowego jako ważnego elementu rozwoju gospodarczego oraz promocji województwa dolnośląskiego.

• Kompleksowość działań ochronnych i rewaloryzacyjnych.

• Wprowadzanie nowych form ochrony dziedzictwa kulturowego.

• Łączenie ochrony środowiska kulturowego z ochroną środowiska przyrodniczego.

• Promowanie regionalnych walorów dziedzictwa kulturowego.

• Zachowanie, ochrona i rewaloryzacja historycznych układów przestrzennych poprzez:

• Ochrona i zachowanie krajobrazu kulturowego o najcenniejszych walorach artystycznych i krajobrazowych województwa poprzez ustalenie proponowanych form ochrony (wg V programu resortowego MKiS “Ochrona i konserwacja zabytkowego krajobrazu kulturowego”):

• Utworzenie parków i rezerwatów kulturowych w celu ochrony, utrzymania i wyeksponowania unikatowych walorów krajobrazowych, przyrodniczych, kulturowych, historycznych i architektonicznych województwa dolnośląskiego. W przypadku sprawowania opieki nad dziedzictwem kulturowym na wskazanych obszarach proponuje się wykorzystywanie istniejących form ochrony (np. przyrodniczej) bądź powoływanie nowych. Zaproponowane formy ochrony nie posiadają umocowań prawnych.

• Zachowanie, ochrona i rewaloryzacja obiektów i zespołów o najwyższej randze i szczególnym znaczeniu dla kultury narodowej. Wyznacza się następujące zespoły zabytkowe:

• Ochrona, zachowanie, udostępnianie i zagospodarowanie stanowisk archeologicznych o zachowanych formach krajobrazowych w celach naukowych, dydaktycznych oraz turystycznych.

• Ochrona, zachowanie i upamiętnienie miejsc bitew historycznych z okresu średniowiecza (np. Głogów, Legnickie Pole, Niemcza); pól bitewnych związanych z trzema wojnami śląskimi (1740–1763; np. pod Dzierżoniowem, pod Lutynią), wojnami napoleońskimi (np. nad Kaczawą, pod Strugą), drugą wojną światową oraz Pomników Walki i Męczeństwa Narodu Polskiego (Rogoźnica – Gross Rosen).

• Tworzenie atrakcyjnych ofert inwestycyjnych o charakterze kulturotwórczym, społecznym i gospodarczym, których funkcjonowanie powinno sprzyjać utrzymaniu i wspomaganiu zasobów środowiska kulturowego.

• Wykorzystanie walorów krajobrazowych, przyrodniczych, kulturowych, historycznych i architektonicznych Dolnośląskiego Szlaku Cystersów w zagospodarowaniu tego obszaru jako pasma aktywizacji turystycznej.

• Zagospodarowanie pasma Odry w kontekście projektowanego Przestrzennego Muzeum Odry (Otwarte Muzeum Techniki).

• Zagospodarowanie obszaru Doliny Baryczy – kształtowanie nowej zabudowy w nawiązaniu do skali i charakteru zabudowy tradycyjnej na tym terenie.

• Zagospodarowanie pasma Drogi Śródsudeckiej poprzez wykorzystanie i dostosowanie zasobów dziedzictwa kulturowego do funkcji turystyczno-rekreacyjnej.

• Objęcie ochroną sudeckiej zabudowy o cechach regionalnych, ze szczególnym uwzględnieniem zabudowy powstałej pod wpływem kultury łużyckiej, poprzez opracowanie programów ratowania sudeckiego budownictwa regionalnego (inwentaryzacja, rewaloryzacja, zabezpieczenia przeciwpożarowe) oraz zagospodarowanie obiektów nieposiadających właściciela, np. jako skanseny wsi śląskiej.

• Rewaloryzacja obszarów zabudowy przemysłowej oraz obiektów i urządzeń technicznych.

• Przy zagospodarowaniu pozostałych obszarów zaleca się kontynuowanie tradycji architektonicznych regionu w zakresie skali, formy, detalu, materiału nowo wznoszonej zabudowy oraz wpisanie jej w historycznie ukształtowaną przestrzeń.

• Zwiększenie atrakcyjności województwa z punktu widzenia walorów środowiska i warunków życia.

• Powstanie zróżnicowanych i atrakcyjnych form zagospodarowania przestrzennego stwarzających możliwości wyboru.

• Poprawa stanu środowiska mieszkaniowego.

• Adaptacja zainwestowania do nowych warunków zrównoważonego rozwoju.

• Uporządkowanie całości przestrzeni, której części poddane są wspólnym regułom rozwoju.

• Zachowanie właściwych proporcji pomiędzy elementami zagospodarowania przestrzennego dla harmonijnego rozwoju przestrzennego.

• Poprawa walorów estetycznych struktur przestrzennych w oparciu o ich otwartość i czytelność.

• Dostosowanie sposobu gospodarowania przestrzenią Dolnego Śląska do naturalnych cech fizjograficzno-przyrodniczych regionu i wynikających z nich predyspozycji gospodarczych, co umożliwi rozwój harmonijny i zrównoważony.

• Prowadzenie działań decyzyjnych o charakterze przestrzenno-gospodarczym w oparciu o analizy interdyscyplinarne.

• Świadomie kształtowanie (projektowanie) przestrzeni, a nie zezwalanie na jej żywiołowy rozwój.

• Wypracowanie ośrodków krystalizacji (wzorców przestrzennych) – pozytywnie kształtowanych elementów przestrzeni (zespołów osadniczych, terenów uprawowych, miejsc pracy, terenów rekreacji). staromiejskich.

• Prowadzenie w sposób ciągły i na warunkach synergii, a nie kolizji, procesu restrukturyzacji sieci: osadniczej, produkcyjnej, usługowej, rekreacyjnej.

• Wyraźnie zidentyfikowanie, zdefiniowanie struktury funkcjonalno-przestrzennej i zasad prowadzenia polityki przestrzenno-gospodarczej zgodnej z cechami struktury.

• Wyeksponowanie kierunku płn.-zach. – płd.-wsch. jako osi rozwoju panregionalnego, którego kierunek wyznaczają trasa autostrady A-4 i pasmo rzeki Odry.

• Aktywne wykorzystanie Odry.

• Oparcie wewnętrznego rozwoju funkcjonalno-przestrzennego regionu o system największych miast – Wrocław, Jelenia Góra, Legnica, Wałbrzych, Głogów, Lubin, Bolesławiec, Świdnica, Zgorzelec Utrzymanie walorów przestrzenno-krajobrazowych miast, wsi i terenów otwartych (w tym szczególnie obszarów Przedgórza, Pogórza i Sudetów).

• Ochrona walorów przyrodniczo-fizjograficznych regionu jako naturalnego podłoża procesów urbanizacyjnych.

• Aktywne wykorzystanie wód powierzchniowych i polderów w kształtowaniu krajobrazu.

• Uwzględnianie trzeciego wymiaru wysokości – tła krajobrazowego, w praktyce lokalizacyjnej.

• Wykonanie studiów zakresu widoczności i studiów panoramicznych oraz określenie skali waloryzacji krajobrazu, zachowanie osi widokowych i panoram zespołów zabytkowych o randze europejskiej.

• Reorientacja przestrzenna miast w stronę rzek.

• Eksponowanie w sylwetach miejscowości dominant architektonicznych charakterystycznych dla panoram śląskich miast (wieże kościołów, klasztorów, zamków, ratuszy).

• Restrukturyzacja przemysłu wydobywczego z uwzględnieniem dostosowania skali eksploatacji do środowiska przyrodniczego i kulturowego.

• Likwidacja skutków i rekultywacja terenów dewastacji poprzemysłowej.

• Ochrona i aktywnie zagospodarowywanie obiektów dziedzictwa przeszłości, rewaloryzacja zabytkowych zespołów staromiejskich (szczególnie dotyczy miast bram otwarcia).

• Rekompozycja (scalanie zespołów) i rekonstrukcja (rewaloryzacja) miast.

• Odzwierciedlenie problematyki fizjonomii (panoram), w planach miast.

• Eliminacja, względnie łagodzenie, ekspansji komunikacji w miastach.

• Kształtowanie układów przestrzennych miast zgodne z ich specyfiką lokalizacyjną: miasta na terenach nizinnych: Wołów, Milicz, Oleśnica, Żmigród, miasta Przedgórza: Strzelin, Świdnica, Jawor, Bolesławiec, Złotoryja, miasta Pogórza: Lubań, Lwówek Śląski, Kamienna Góra, Nowa Ruda, Złoty Stok, miasta uzdrowiskowe: Kudowa Zdrój, Polanica, Duszniki Zdrój, Lądek Zdrój, Świeradów Zdrój, miasta na terenach górzystych: Szklarska Poręba, Karpacz, Kłodzko, Kowary, miasta ośrodki przemysłowe: Dzierżoniów, Lubin, Polkowice, Bielawa, Bogatynia, Świdnica.

• Humanizowanie osiedli mieszkaniowych, poprzez nadanie im cech habitatu, tj. pełnowartościowego środowiska mieszkaniowego.

• Ochrona charakterystycznych układów przestrzennych wsi.

• Kształtowanie krajobrazu wiejskiego integralnie z jego tradycją i kulturą.

• Przeciwdziałanie tendencjom do rozpraszania zabudowy na wsi, przeciwdziałanie “miastowieniu”.

• Wzmocnienie funkcji głównego ośrodka handlowo-usługowego.

• Wykreowanie Wrocławia jako multimodalnego węzła transportowego o znaczeniu europejskim.

• Wykształcenie dzielnicy urzędowo-administracyjnej.

• Przekształcenia poprzemysłowych terenów śródmiejskich.

• Rewitalizacja kwartałów w zabudowie XIX w.

• Przywrócenie “małomiejskiego” charakteru przedmieść.

• Realizacja dzielnicowych ośrodków usługowych.

• Prowadzenie działalności gospodarczej w zgodzie z zasadami ekologii.

• Unowocześnianie produkcji, dążenie do wytwarzania produktów konkurencyjnych na rynkach europejskich.

• Wykorzystanie miejscowego potencjału naukowo-badawczego.

• Rozwijanie przemysłu wysokiej techniki.

• Współpraca z kapitałem zagranicznym.

• Wykorzystywanie programów pomocowych w celu wzrostu atrakcyjności regionu.

• Wykorzystanie miejscowych surowców.

• Restrukturyzacja technologiczna przemysłu oraz transformacja jego struktury szczególnie na obszarach mono-kultury przemysłowej (LGOM, obszar wałbrzysko-noworudzki, Worek Turoszowski),

• Modernizacja i rozbudowa infrastruktury technicznej na terenach poprzemysłowych,

• Odchodzenie od przemysłów surowcowych na rzecz zaawansowanych przemysłów przetwórczych,

• Tworzenie instytucji otoczenia biznesu – centrów informacyjnych, instytucji wspierania biznesu, infrastruktury targowej, placówek szkoleniowych,

• Rozwijanie sektora nowych usług (np. opiekuńczych),

• Utworzenie regionalnego systemu wspomagania rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw,

• Pobudzenie rozwoju przedsiębiorczości poprzez:

• Rozwój regionalnych systemów innowacyjnych – tworzenie parków technologicznych, inkubatorów przedsiębiorczości, centrów transferu technologii ośrodków wspierania innowacyjności itd.,

• Budowa multimodalnych centrów logistycznych,

• Tworzenie przedsiębiorstw kojarzących kapitał Europy Zachodniej z zasobami pracy wykwalifikowanej,

• Tworzenie regionalnych centrów jakości i wzornictwa przemysłowego powiązanych ze szkołami wyższymi,

• Tworzenie sieci współpracy między przedsiębiorstwami i instytucjami badawczymi,

• Działanie na rzecz wzrostu międzynarodowej konkurencyjności gospodarki poprzez:

• Rozwój Wrocławia jako miasta o wielofunkcyjnym charakterze z szansą na rozwój funkcji o znaczeniu europejskim (tzw. europole).

• Rozwój aglomeracji wrocławskiej jako centralnego bieguna wzrostu i rozwoju w województwie.

• Wykorzystanie aglomeracji wrocławskiej jako podstawy do jakościowego wzmocnienia ponadlokalnych ośrodków obsługi.

• Utworzenie Południowo-Zachodniego Pasma Aktywności Gospodarczej i Północnego Pasma Aktywności Gospodarczej.

• Utworzenie obszarów koncentracji aktywności gospodarczych o charakterze centrotwórczym – utworzenie: dwóch Parków Technologicznych, Convention Bureau, Centrum Kongresowego.

• Utworzenie Wrocławskiego Zintegrowanego Centrum Logistycznego.

• Wzniesienie kompleksu targowego i wystawienniczego (na części terenu możliwość lokalizacji Wystawy Światowej EXPO).

• Rekonwersja przemysłu oraz transformacja jego struktury szczególnie na obszarach monokultury przemysłowej.

• Wprowadzenie zaawansowanych przemysłów przetwórczych.

• Rozwinięcie wielofunkcyjnego charakteru ośrodków dla zapewnienia pełnego zakresu usług dla ludności.

• Wsparcie rozwoju małych i średnich prywatnych podmiotów gospodarczych.

• Wprowadzanie nowych branż, zwłaszcza wysokiej techniki.

• Rozwijanie sektora nowych usług.

• Rozbudowa bazy ekonomicznej ośrodków i ich funkcji służących rozwojowi usług na rzecz gospodarki i ludności wiejskiej.

• Wsparcie rozwoju małych i średnich prywatnych podmiotów gospodarczych.

• Rozwój przemysłu bazującego na surowcach lokalnych.

• Wykreowaniu lokalnego centrum gospodarczego.

• Wyznaczeniu regionalnych (powiatowych, gminnych) stref ekonomicznych w powiatach wymagających wsparcia i pomocy (między innymi Góra, Lwówek Śląski, Złotoryja).

– Specjalne Strefy Ekonomiczne (SSE): Wałbrzyska SSE (składająca się z podstref – Wałbrzych, Dzierżoniów, Kłodzko oraz Nowa Ruda, Jelcz-Laskowice, Nysa), Kamiennogórska SSE Małej Przedsiębiorczości (składająca się z podstref w Kamiennej Górze, Nowogrodźcu, Lubawce, Krzeszowie, Lubaniu, Jaworze), Legnicka SSE (składająca się z podstref w Legnicy, Polkowicach, Gromadce, Lubinie, Złotoryi i Legnickim Polu).

– Pasma aktywności gospodarczej – Południowo-Zachodnie Pasmo Aktywności Gospodarczej i Północne Pasmo Aktywności Gospodarczej we Wrocławiu.

– Wrocławskie Parki Technologiczne (przy ul. Mokronoskiej pomiędzy Oporowem a granicą miasta oraz w rejonie ul. Klecińskiej – Szwajcarskiej – Duńskiej) oraz Wrocławskie Zintegrowane Centrum Logistyczne (pomiędzy lotniskiem, ul. Graniczną a planowaną Autostradową Obwodnicą Wrocławia).

– Regionalne Strefy Rozwoju Przedsiębiorczości – tereny o najkorzystniejszej lokalizacji dla rozwoju funkcji gospodarczych na obszarach o szczególnych predyspozycjach rozwojowych (strategiczne osie rozwojowe) oraz na obszarach wyodrębnionych jako obszary wsparcia (powiaty: wołowski, lwówecki, kamiennogórski, wałbrzyski).

• Przystosowanie sektora rolniczego do zmieniającej się sytuacji gospodarczej i społecznej poprzez przebudowę struktur.

• Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich i ochrona zasobów środowiska naturalnego.

• Zapewnienie warunków pracy i życia ludności wiejskiej odpowiadających standardom cywilizacyjnym.

• Kontynuacja gospodarki leśnej opartej na zasadach zrównoważonego gospodarowania zasobami naturalnymi i dalsza realizacja proekologicznych wzorców produkcji.

• Stałe powiększanie zasobów leśnych.

• Zapewnienie lasom i zadrzewieniom właściwego znaczenia w zagospodarowaniu terenów.

• Racjonalne, zgodne z zasadami ochrony przyrody, użytkowanie zasobów leśnych i zadrzewieniowych, utrzymywanie i rozwój produkcyjnej funkcji lasów i zadrzewień.

• Poprawa stanu i produkcyjności lasów prywatnych.

• Wielofunkcyjność rozwoju obszarów wiejskich – dążenie do harmonijnego współistnienia wszystkich funkcji, prowadzenie gospodarki leśnej w powiązaniu z innymi elementami środowiska i gospodarki narodowej.

• Nadrzędność ochrony środowiska przyrodniczego w strukturze funkcji obszarów wiejskich wyrażająca się przede wszystkim w:

• Zasada trwale zrównoważonego rozwoju gospodarki leśnej, której elementem jest także ochrona różnorodności biologicznej w lasach.

• Wspieranie rozwoju intensywnego rolnictwa w pasie centralnym województwa dolnośląskiego, gmin charakteryzujących się najwyższymi wartościami wskaźnika waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej.

• Promowanie i wspieranie ekologicznych metod produkcji, szczególnie na obszarach o gorszych warunkach dla intensywnej produkcji rolniczej oraz o stosunkowo mało skażonym środowisku naturalnym (północno--wschodnia i południowo-zachodnia część województwa).

• Wspieranie produkcji rybackiej, szczególnie w obszarach stawów milickich i stawów przemkowskich (z uwzględnieniem zasad ochrony przyrody na tych obszarach), w rejonie Borów Dolnośląskich – między Węglińcem a Osiecznicą, w zlewni rzeki Widawy, w okolicach Chojnowa i Kunic, w Kotlinie Kłodzkiej i rejonie Starej Kamienicy.

• Promowanie i pomoc w tworzeniu gospodarstw agroturystycznych, szczególnie w obszarach o gorszych warunkach dla produkcji rolniczej oraz atrakcyjnych pod względem turystycznym, o wysokich walorach przyrodniczych (obszary północno-wschodnie oraz górskie i podgórskie, okolice Borów Dolnośląskich).

• Zakończenie restrukturyzacji rolnictwa w kierunku trwałego rozdysponowania gruntów znajdujących się w Zasobie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.

• Poprawa struktury obszarowej gospodarstw w kierunku zwiększenia średniej wielkości gospodarstw oraz promowania i wzmocnienia dużych gospodarstw.

• Tworzenie na obszarach wiejskich miejsc pracy w usługach dla rolnictwa, przetwórstwie rolno-spożywczym oraz w sferach pozarolniczych – dotyczy to całości obszarów wiejskich.

• Aktywizacja rynku rolno-spożywczego poprzez tworzenie nowych i rozwój istniejących centrów hurtu rolno--spożywczego (ze szczególnym uwzględnieniem Dolnośląskiego Centrum Hurtu Rolno-Spożywczego SA we Wrocławiu).

• Modernizacja istniejących i budowa nowych zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego (z preferencją lokalizacji takich zakładów bliżej producenta, a nie w dużych ośrodkach miejskich, takich jak Wrocław, Legnica, Wałbrzych i Jelenia Góra).

• Zapewnienie warunków dla rozwoju i niezbędnych przekształceń rolnictwa w obszarach górskich (obszar Sudetów wraz z Przedgórzem Sudeckim):

• Odtworzenie systemu melioracji wodnych na obszarach wymagających regulacji stosunków wodno-powietrznych w glebie.

• Wspomaganie istniejących i tworzenie nowych instytucji i organizacji rolniczych oraz prywatnych właścicieli lasów, mogących służyć pomocą we wprowadzaniu nowych metod produkcji rolniczej i leśnej (poprawa stanu wiedzy zarówno na temat tradycyjnych jak i niekonwencjonalnych form produkcji rolniczej, kształtowanie świadomości ekologicznej, wprowadzanie nowych ras zwierząt i nowych odmian roślin uprawnych, analiza rynku rolnego, rachunkowość gospodarstw rolnych, marketing produktów rolnych).

• Działania w zakresie ochrony zasobów leśnych (sformułowane w sferze ekologicznej).

• Zwiększenie lesistości województwa, zgodnie z założeniami Krajowego Programu Zwiększania Lesistości oraz Programem Wzrostu Lesistości Województwa Dolnośląskiego. Lokalizacja zalesień powinna zapewniać zmniejszenie rozdrobnienia i rozproszenia kompleksów leśnych. Wśród gmin szczególnie preferowanych w zwiększaniu lesistości w KPZL znalazły się następujące gminy dolnośląskie: Bogatynia, Bolków, Gryfów Śląski, Lubawka, Mirsk, Nowogrodziec, Pieńsk, Janowice Wielkie, Jeżów Sudecki, Kamienna Góra, Gromadka, Lubin, Bystrzyca Kłodzka, Głuszyca, Lądek Zdrój, Mieroszów, Międzylesie, Radków, Stronie Śląskie, Szczytna, Czarny Bór, Nowa Ruda, Stare Bogaczowice, Walim i Wisznia Mała.

• Przeznaczanie pod zalesienia gruntów najniższej jakości, zbędnych dla rolnictwa, zdegradowanych (skażonych emisjami i poprzemysłowych), np. w gminach Polkowice, Rudna i Ścinawa oraz zagrożonych erozją, na podstawie planu zalesień, zgodnie z opracowanymi projektami granicy – leśnej.

• Wprowadzanie nowych i pielęgnacja istniejących zadrzewień śródpolnych i przydrożnych, szczególnie w obszarach o wysokiej wartości wskaźnika waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej.

• Kontynuacja prac nad opracowaniem i wdrożeniem projektów granicy rolno-leśnej i rolno-pastwiskowej oraz projektów zadrzewień śródpolnych i przydrożnych.

• Opracowanie i wdrożenie programu małej retencji wodnej w celu przywrócenia korzystnego zaopatrzenia lasów w wodę i poprawę gospodarki wodnej szczególnie na wododziałach, terenach wyżynnych i górskich.

• Kontynuacja programu zagospodarowania i ochrony terenów leśnych po byłych poligonach.

• Podporządkowanie gospodarki leśnej funkcjom jakie obszary leśne mają do spełnienia: ekologicznym, gospodarczym i społecznej.

• Objęcie nadzorem gospodarki leśnej w lasach niepaństwowych.

• Stworzenie z turystyki i rekreacji źródła rozwoju gospodarczego gmin w obszarach atrakcyjnych turystycznie (nowe miejsca pracy).

• Osiągnięcie wysokich standardów w zakresie infrastruktury turystycznej i komunikacji w obszarach turystycznych.

• Otwarcie województwa na kontakty międzyregionalne i międzynarodowe.

• Wykorzystanie walorów środowiska kulturowego i przyrodniczego Dolnego Śląska dla rozwoju turystyki i rekreacji.

• Kształtowanie przestrzeni turystycznej zgodnie z naturalną pojemnością recepcyjną i chłonnością terenów, w zgodzie ze środowiskiem przyrodniczym.

• Integracja poszczególnych systemów zagospodarowania turystycznego w oparciu o walory i zasoby kulturowe oraz środowiskowe na poziomie lokalnym, regionalnym i międzynarodowym.

• Wykorzystanie możliwości gospodarki turystycznej i uzdrowiskowej w restrukturyzacji innych sektorów (rolnictwo, zdrowie, gospodarka wodna).

• Kompleksowa modernizacja bazy pobytowej.

• Rozbudowa i poprawa standardów bazy noclegowej i gastronomicznej w rejonach turystycznych, głównie w powiatach: jeleniogórskim, lubańskim, kamiennogórskim, wałbrzyskim, jaworskim, milickim, wrocławskim, kłodzkim, dzierżoniowskim, świdnickim, trzebnickim.

• Otwarcie województwa na kontakty międzynarodowe poprzez zwiększenie ilości przejść granicznych na szlakach turystycznych. Proponuje się utworzenie następujących turystycznych przejść granicznych:

• Zagospodarowanie turystyczne tras o znaczeniu ponadlokalnym, tj.: wodnych, rowerowych, pieszych, kolejowych oraz kulturowych – integracja poszczególnych systemów.

• Rozwijanie w ważniejszych i cennych kulturowo miejscach bazy hotelowo-gastronomicznej oraz usług turystycznych dla zaspokojenia potrzeb turystów krajowych i zagranicznych, dla różnych okresów pobytu.

• Doskonalenie powiązań przestrzennych obszarów koncentracji walorów turystycznych w miastach – w obrębie układów staromiejskich oraz powiązanie ich z innymi, cennymi walorami – kulturowymi i środowiskowymi.

• Otwarcie miejscowości na turystykę, poprzez modernizację i usprawnienie dostępności komunikacji do atrakcji turystycznych.

• Tworzenie miejsc obsługi recepcyjnej w ośrodkach turystycznych pełniących funkcje rozrządowe o znaczeniu krajowym, regionalnym i lokalnym – Głogów, Jelenia Góra, Kłodzko, Lubiąż, Milicz, Wrocław, Zgorzelec.

• Rozwój obsługi kongresowo-konferencyjnej w większych miastach, tj.: Wrocław, Legnica, Wałbrzych, Jelenia Góra, Głogów.

• Tworzenie bazy dla rozwoju turystyki w paśmie Odry – wyznaczenie szlaków pieszych, bulwarów, szlaków rowerowych oraz miejsc rekreacyjnych wzdłuż rzeki w ujęciu systemowym, z wykorzystaniem walorów środowiska.

• Kreowanie nowoczesnej oferty turystycznej związanej z obiektami hydrotechnicznymi oraz dziedzictwem kulturowym – Przestrzenne Muzeum Odry (szlak muzealno-turystyczny).

• Rozwój turystyki krajoznawczej w obszarze Dolnośląskiego Szlaku Cystersów – stworzenie programu aktywizacji szlaku turystycznego w powiązaniu z obszarem Stawów Milickich oraz szlakiem wodnym na Odrze.

• Stworzenie zintegrowanego systemu szlaków pieszych, rowerowych w powiązaniu z innymi systemami w regionie oraz sąsiednich województwach i krajach.

• Możliwość wprowadzenia funkcji uzdrowiskowej w miejscowościach posiadających warunki środowiska naturalnego – Bolków, Kowary, Sosnówka, Szklarska Poręba i Trzebnica.

• Unowocześnienie infrastruktury uzdrowisk statutowych oraz kreowanie nowoczesnej oferty zdrowotnej dla zróżnicowania oferty turystyczno-rekreacyjnej miejscowości uzdrowiskowych i klimatycznych.

• Promocja walorów oraz bazy uzdrowiskowej w regionie.

• Rozwój turystyki w przyrodniczych, cennych krajobrazowo, obszarach chronionych (parki narodowe, parki krajobrazowe), dla których turystyka jest szansą rozwoju, z uwagi na istniejące ograniczenia funkcji gospodarczej.

• Wspieranie rozwoju agroturystyki i ekoturystyki w obszarach posiadających bogate walory przyrodnicze.

• Rekonstrukcja przestrzeni turystycznej oraz zagospodarowania turystyczno-rekreacyjnego przyjaznego środowisku w kompleksach leśnych – Bory Dolnośląskie, Lasy Milicko-Ostrzeszowskie.

• Rozwój funkcji turystyczno-rekreacyjnej oraz zabudowy letniskowej w strefie wypoczynku weekendowego.

• Aktywizacja turystyczna Drogi Śródsudeckiej jako osi koncentracji usług związanych z rekreacją i wypoczynkiem.

• Zwiększenie oferty turystyczno-wypoczynkowej w obszarze Transeuropejskiego Dalekobieżnego Szlaku Turystycznego E3, Dolnośląskiego Szlaku Cystersów, Szlaku Zamków Piastowskich oraz Głównego Szlaku Sudeckiego im. M. Orłowicza.

• Zagospodarowanie turystyczne dolnośląskich odcinków europejskich szlaków wodnych we współpracy międzynarodowej.

• Otwarcie Doliny Odry na ruch transgraniczny – przystosowanie szlaku wodnego dla rekreacji, stworzenie przystani wodnych oraz obsługi – stacji paliw. Potencjalne lokalizacje przystani: Jelcz-Laskowice, Czernica, Kamieniec Wrocławski, Wrocław, Uraz, Malczyce, Lubiąż, Kwiatkowice, Jurcz, Dziewin, Ścinawa, Buszkowice, Ciechłowice, Budków, Lasków, Chobienia, Leszkowice, Wyszanów, Gołkowice, Borków, Wojszyn, Głogów, Czerna.

• Zagospodarowanie turystyczne zbiorników wodnych i wielofunkcyjnych zbiorników retencyjnych, tj.: Mietków, Bukówka.

• Przystosowanie dla potrzeb spływów i wędrówek kajakowych potencjalnych szlaków wodnych na Baryczy, Bobrze, Bystrzycy, Kwisie, Nysie Kłodzkiej oraz Odrze i jej dopływach.

• Stworzenie regionalnego, zintegrowanego systemu turystyki wodnej w powiązaniu z siecią szlaków pieszych i rowerowych. Otwarcie dolin Odry oraz Nysy Kłodzkiej dla celów rekreacji.

• Dalszy rozwój turystyki i kształtowanie wysokich standardów w zakresie infrastruktury turystycznej i komunikacyjnej w obszarach posiadających warunki do uprawiania sportów zimowych – Karkonosze, Masyw Śnieżnika, Góry Bialskie, Góry Izerskie, Góry Krucze, Góry Orlickie, Góry Suche, Góry Sowie.

• Integracja regionalnego systemu infrastruktury narciarskiej (obiekty i trasy) w powiązaniu z innymi systemami w sąsiednich województwach i krajach. Integracja przestrzenna ośrodków sportów zimowych Jakuszyce – Harrachov, Zieleniec – Deštné; rozwój ośrodka Czarna Góra (Sienna) – pow. kłodzki.

• Wyznaczenie i zagospodarowanie tras i szlaków rowerowych oraz miejsc rekreacyjnych w ujęciu systemowym w powiązaniu z walorami środowiskowymi i kulturowymi okolic Wrocławia, Ślężańskiego Parku Krajobrazowego, Doliny Baryczy, Borów Dolnośląskich, Sudetów, Magistrala Rowerowa Drezno – Wrocław.

• Rozwój turystyki rowerowej w strefie wypoczynku weekendowego.

• Zwiększenie atrakcyjności obszarów i obiektów przemysłowych i poprzemysłowych poprzez umożliwienie wprowadzenia funkcji turystycznych oraz rewitalizację tych obszarów.

• Ochrona i rewaloryzacja cennych obiektów i obszarów poprzemysłowych.

• Stworzenie układów komunikacyjnych sprzyjających rozwojowi społecznemu i gospodarczemu województwa.

• Stworzenie dogodnych połączeń komunikacyjnych z ośrodkami krajowymi i z krajami sąsiednimi dla ułatwienia kontaktów międzywojewódzkich, międzynarodowych i zwiększenia integracji województwa dolnośląskiego z sąsiednimi obszarami.

• Uzyskanie optymalnego poziomu niezawodności transportu z dostosowaniem do standardów europejskich.

• Aktywizacja terenów przyległych poprzez właściwe kształtowanie przebiegu tras komunikacyjnych.

• Dostosowanie sieci komunikacyjnej do potrzeb obsługiwanego obszaru.

• Osiągnięcie sprawności i niezawodności funkcjonowania systemów komunikacyjnych również w przypadku klęski żywiołowej.

• Zatrzymanie dekapitalizacji istniejącej sieci drogowej, kolejowej i obiektów inżynieryjnych.

• Wyrównanie dostępności komunikacyjnej wszystkich obszarów województwa.

• Poprawa warunków przejazdu przez obszary zurbanizowane, eliminacja uciążliwości i konfliktów wywołanych ruchem samochodowym.

• Ograniczenie ruchu kołowego lub jego eliminacja z obszarów zabudowanych, zwłaszcza z centrów miast.

• Przejęcie części przewozów przez tańsze, bardziej przyjazne środowisku systemy transportowe (kolej, że-glugę).

• Planowanie, projektowanie i przebudowa inwestycji komunikacyjnych z uwzględnieniem zasad ochrony środowiska.

• Poprawa i ujednolicenie parametrów drogowych w III Paneuropejskim Korytarzu Transportowym, przechodzącym przez obszar województwa dolnośląskiego, dostosowanie do standardów europejskich.

• Budowa systemu dróg szybkiego ruchu, w powiązaniu z istniejącym i planowanym systemem autostrad i dróg ekspresowych kraju oraz obszarów sąsiednich poza granicami kraju.

• Budowa tras komunikacyjnych obsługujących główne ośrodki aktywizacji gospodarczej województwa.

• Realizacja dogodnego połączenia Wrocławia z Warszawą oraz z istotnymi ośrodkami gospodarczymi kraju, zwłaszcza w województwach sąsiednich.

• Budowa tras obwodowych i obejść miejscowości, zwłaszcza na drogach krajowych i wojewódzkich, zmniejszenie konfliktów w strukturze przestrzennej.

• Dążenie do uzyskania parametrów klasy GP na większości dróg krajowych i klasy G na większości dróg wojewódzkich.

• Budowa drogowych tras gospodarczych, w tym Drogi Podsudeckiej, Drogi Sudeckiej i Drogi Rokadowej oraz trasy turystycznej – Drogi Śródsudeckiej, istotnych dla aktywizacji położonych przy nich miejscowości o dużych walorach turystycznych, krajoznawczych i rekreacyjnych (promocja tych miejscowości).

• Segregacja ruchu tranzytowego, lokalnego, a także oddzielenie ruchu kołowego od ruchu rowerowego i pieszego, zwłaszcza przy przejściu przez miejscowości.

• Wzbogacenie sieci drogowej o obiekty zaplecza technicznego, poprawa standardu istniejących obiektów, w tym parkingów dla TIR-ów.

• Stworzenie sieci tras rowerowych na obszarach o walorach turystycznych i krajoznawczych (wzdłuż niektórych tras drogowych, poza jezdnią).

• Modernizacja istniejącej sieci drogowej, drogowych przejść granicznych oraz dojazdów do nich.

• Budowa Autostradowej Obwodnicy Wrocławia (AOW), łączącej autostradę A-4 z projektowanymi odcinkami drogi ekspresowej S-5 oraz drogi ekspresowej S-8 (A-8) po stronie północnej i południowej miasta.

• Budowa drogi ekspresowej S-3 prowadzonej na odcinku północnym – śladem istniejącej drogi krajowej nr 3, z obejściem Lubina i Legnicy (po stronie zachodniej obu miast), z korektą przebiegu w rejonie Chróstnika i Kochlic. Na odcinku południowym, prowadzonej po śladzie projektowanej A-3 z obejściami Jawora (po stronie wsch.), Kamiennej Góry i Lubawki (obu po stronie zachodniej).

• Przewiduje się pozostawienie rezerwy terenowej dla przyszłej autostrady A-3 na odcinku północnym (od A-4 do granic województwa lubuskiego), z obejściem Legnicy po stronie wschodniej i włączeniem do trasy S-3 na północ od Jawora.

• Przebudowa i modernizacja istniejących odcinków autostrady A-4 (Wrocław – Krzywa) i A-18 (Krzywa – Olszyna, granica państwa).

• Budowa autostrady A-4 na odcinku Krzyżowa – Jędrzychowice do połączenia z istniejącym odcinkiem A-4 na granicy państwa.

• Budowa drogi ekspresowej S-8 (A-8).

• Na odcinku wschodnim Syców – Wrocław (Autostradowa Obwodnica Wrocławia): od zrealizowanego obejścia Sycowa – przebieg po śladzie istniejącej drogi krajowej nr 8, z obejściem miejscowości Gaszowice i korektą łuków oraz docelowo uzyskania przekroju o dwóch jezdniach do projektowanego północnego obejścia miejscowości Cieśle i Oleśnica. Odcinek Oleśnica – Wrocław poprowadzony trasą niezależną, po północnej stronie od istniejącej drogi krajowej nr 8, do połączenia z Autostradową Obwodnicą Wrocławia (AOW).

• Budowa drogi ekspresowej S-5 łączącej Dolny Śląsk z Wielkopolską i Pomorzem na odcinku od granicy z województwem wielkopolskim na północy do połączenia z Autostradową Obwodnicą Wrocławia (AOW) prowadzony trasą niezależną, w przybliżeniu równolegle do istniejącej drogi krajowej nr 5. Wariantowo przyjmuje się wykorzystanie istniejącej drogi nr 5 na odcinku Prusice – granica województwa po jej przebudowie do parametrów drogi ekspresowej.

• Autostrada A-3: na przebiegu ustalonym we wskazaniu lokalizacyjnym z 1998 r., od północnej granicy województwa dolnośląskiego do granicy państwa w Lubawce.

• Autostrada A-8: odcinek wschodni – od wschodniej granicy województwa do połączenia z Autostradową Obwodnicą Wrocławia (AOW) w węźle Psie Pole, odcinek zachodni – od AOW na węźle z A-4 Nowa Wieś Wrocławska do połączenia z projektowaną A-3 w węźle Stare Bogaczowice.

• Droga ekspresowa S-5: jako przedłużenie S-5 Poznań – Wrocław, na południe od miasta (od projektowanego węzła Olbrachtowice na postulowanej autostradzie A-8) do przejścia granicznego w Boboszowie. Odcinek południowy rozwiązany wariantowo jako trasa niezależna prowadzona w przybliżeniu równolegle do istniejącej drogi krajowej nr 8 (do Kłodzka) i drogi krajowej nr 33 (do przejścia granicznego w Boboszowie), bądź z wykorzystaniem istniejących dróg krajowych nr 8 i nr 33 wraz z budową obejść miejscowości Łagiewniki, Wilków Wielki, Przerzeczyn Zdrój, Ząbkowice Śląskie, Kłodzko, Wilkanów, Domaszków i Międzylesie.

• na drodze nr 3: docelowo budowa wschodniego i południowego obejścia Bolkowa (do połączenia z drogą nr 5), budowa obejść Kaczorowa, osiedla Maciejowa w Jeleniej Górze i Szklarskiej Poręby oraz uzyskanie parametrów klasy GP na całym przebiegu. Po pełnej realizacji trasy S-3 przyjmuje się, że istniejąca trasa drogi krajowej nr 3 zostanie przekwalifikowana do klasy dróg wojewódzkich (na odcinku pokrywającym się z S-3).

• na drodze nr 4: uzyskanie parametrów klasy G na całym przebiegu.

• na drodze nr 5: na odcinku na północ od Wrocławia: dokończenie budowy obejścia centrum Żmigrodu oraz budowa obejść: Wiszni Małej i Ligoty Pięknej, Kryniczna i Psar (jako wariantu trasy S-5). Na odcinku na południe od Wrocławia: budowa obejść w Bolkowie oraz Kamiennej Górze i Lubawce. Uzyskanie parametrów klasy GP na odcinku Kostomłoty (węzeł A-4) – Bolków.

• na drodze nr 8: odcinek Syców – obejście Oleśnicy – uzyskanie docelowo parametrów klasy S, na odcinku Oleśnica – Wrocław dokończenie budowy przekroju o dwóch jezdniach klasy GP 2/2 pomiędzy Oleśnicą a Smardzowem. Na południe od Wrocławia budowa obejścia Bielan Wrocławskich i Domasławia (od strony zachodniej), budowa obejść miejscowości: Łagiewniki, Wilków Wielki oraz Przerzeczyn Zdrój i Ząbkowice Śląskie, parametry GP.

• na drodze nr 12: budowa mostu na Odrze i południowo-wschodniego obejścia Głogowa (połączenie z realizowanym aktualnie odcinkiem obwodnicy południowej miasta), korekta w rejonie miejscowości Nielubi – Dankowic oraz korekta w rejonie Radwanic i Buczyny, budowa południowego obejścia Przemkowa. Na odcinku północnym: granica województwa lubuskiego – Głogów – droga nr 3 uzyskanie parametrów klasy GP, na pozostałym odcinku parametry klasy G.

• na drodze nr 15: obejście miejscowości Cieszków (łącznie ze Zdunami w województwie wielkopolskim). Proponowane obejście Milicza po stronie zachodniej oraz miejscowości Skoroszów i Jaźwiny (po stronie południowej), połączenie z drogą krajową nr 5 projektowanym łącznikiem na północ od Trzebnicy. Uzyskanie parametrów klasy G, docelowo GP.

• na drodze nr 25: obejście miejscowości Międzybórz po stronie południowo-wschodniej, uzyskanie parametrów klasy G.

• na drodze nr 30: Zgorzelec – Jelenia Góra, budowa obejść miejscowości: Biedrzychowice, Radoniów, Chmieleń, Pasiecznik, przebudowa do uzyskania parametrów klasy G, docelowo GP. Modernizacja odcinka od węzła A-4 do skrzyżowania z drogą wojewódzką nr 352 do uzyskania przekroju dwujezdniowego GP 2/2.

• na drodze nr 33: na odcinku Kłodzko – Międzylesie – Boboszów stanowiącym przedłużenie drogi nr 8 do przejścia granicznego z Republiką Czeską, budowa obejść miejscowości: Kłodzko (po stronie zachodniej), Wilkanów, Domaszków i Międzylesie. Przebudowa do uzyskania na całej trasie parametrów klasy G (docelowo S).

• na drodze nr 34: Świebodzice – Dobromierz, korekta trasy w rejonie Świebodzic, uzyskanie parametrów klasy GP.

• na drodze nr 35: zmiana trasy na odcinku Obwodnica Śródmiejska – Małuszów z przełożeniem na fragment drogi nr 347 i na drogę powiatową 47 806 z obejściem Małuszowa po stronie wschodniej. Dalszy przebieg śladem istniejącej trasy z budową obejść: Mirosławic, Wojnarowic, obejścia Świdnicy po stronie południowej oraz korekty trasy w Wałbrzychu (trasą wschodniego odcinka obwodnicy Wałbrzycha), przebudowa do uzyskania parametrów klasy GP z budową poszerzonych i utwardzonych poboczy. Na odcinku na południe od Wałbrzycha do przejścia granicznego w Golińsku – przebudowa istniejącej trasy do uzyskania parametrów klasy G, obejście Unisławia i Mieroszowa.

• na drodze nr 36: budowa obejścia Wąsosza, Wińska, Krzelowa, Małowic, budowa nowego mostu na Odrze wraz z południowym obejściem Ścinawy i Turowa do połączenia z drogą krajową nr 3. Uzyskanie docelowo parametrów klasy G na odcinku Lubin – Prochowice osiągnięcie parametrów klasy GP wraz z obejściem miejscowości Osiek.

• na drodze nr 39: budowa obejść miejscowości: Wiązowa, Wyszonowic, Strzelina po stronie północnej, Piotrowic, Karczyna i Białobrzezia oraz obejściem Łagiewnik (do połączenia z projektowanym obejściem na trasie drogi nr 8); przebudowa do uzyskania parametrów klasy G na całości przebiegu.

• na drodze nr 46: Kłodzko – Złoty Stok – budowa łącznika pomiędzy drogą krajową nr 33 a istniejącą drogą krajową nr 46 (celem ominięcia centrum Kłodzka), budowa obejścia Złotego Stoku, osiągnięcie parametrów klasy GP.

• na drodze nr 94: Węzeł Krzywa – Chojnów – Legnica – Środa Śl. – Wrocław. Projektowany odcinek Legnica – Mazurowice prowadzony nowym przebiegiem równolegle do linii kolejowej do połączenia z projektowanym obejściem Mazurowic i Ruska (od A-4 do Legnicy – parametry G, od Legnicy do Wrocławia – parametry GP). Odcinek Wrocław – Oława – granica województwa, przebieg południowym fragmentem Obwodnicy Śródmiejskiej Wrocławia (OŚW), budowa obejść miejscowości: Radwanice, Oława – Godzikowice, Gać. Uzyskanie docelowo parametrów klasy GP z poszerzanymi i utwardzonymi poboczami.

• Segregacja ruchu na drogach poprzez stworzenie odrębnych tras dla ruchu tranzytowego i lokalnego, a także oddzielenie ruchu kołowego od ruchu rowerowego i pieszego, zwłaszcza przy przejściu przez miejscowości.

• Ustalenie priorytetów realizacji inwestycji drogowych uwzględniających potrzeby obsługi komunikacyjnej i możliwości finansowe i realizacyjne, wytypowanie kluczowych przedsięwzięć infrastruktury drogowej.

• Wyposażenie sieci drogowej w obiekty zaplecza technicznego, zwłaszcza w parkingi dla pojazdów ciężarowych na głównych trasach drogowych, miejsca i obiekty obsługi podróżnych na trasach ruchu turystycznego.

• Powstrzymanie degradacji majątku trwałego w transporcie kolejowym.

• Uzyskanie dogodnego połączenia kolejowego stolicy Dolnego Śląska ze stolicą kraju.

• Modernizacja linii magistralnych i pierwszorzędnych do uzyskania prędkości i komfortu podróży odpowiadających standardom Unii Europejskiej.

• Dokończenie elektryfikacji głównych tras kolejowych.

• Modernizacja kolejowych przejść granicznych oraz dojazdów do nich.

• Wykorzystanie potencjału transportowego kolei, stworzenie w pełni zintegrowanego systemu logistycznego.

• Stworzenie turystycznych tras kolei regionalnych z wykorzystaniem istniejących linii o zawieszonym ruchu kolejowym.

• Zwiększenie wykorzystania trakcji kolejowej dla przewozów masowych oraz transportu kombinowanego droga/kolej.

• Najważniejsze połączenia kolejowe do modernizacji, przebudowy i utrzymania ruchu osobowo-towarowego, do których należą linie o znaczeniu krajowym i międzynarodowym, na których przewiduje się uzyskanie podwyższonych prędkości:

• Budowa linii Wrocław – Warszawa przez Kępno – Bełchatów z wykorzystaniem odcinka Wrocław – Oleśnica i terenów kolejowych na odcinku Oleśnica – Syców dla poprawy połączeń z centralnymi regionami Polski.

• Budowa północnej obwodnicy towarowej Wrocławia.

• Dokończenie elektryfikacji linii znaczenia państwowego (pierwszorzędnych): Węgliniec – Zgorzelec i Węgliniec – Horka (zaliczonych do III Paneuropejskiego Korytarza Transportowego).

• Modernizacja kolejowych przejść granicznych Węgliniec – Horka, Zgorzelec – Görlitz i Lubawka – Kralovec.

• Modernizacja i dostosowanie do prędkości powyżej 160 km/h korytarzy transportowych E-30, C-E 30 (III Paneuropejski Korytarz Transportowy); E-59 i C 59/2; E-26; C-E 59; C 59/1.

• Modernizacja linii magistralnych i pierwszorzędnych do uzyskania docelowo prędkości: 160 km/h na liniach 132 (Wrocław – Opole – Katowice), 271 (Wrocław – Poznań) i 275 (na fragmencie Wrocław – Legnica – – Miłkowice), 282 (na fragmencie Miłkowice – Bolesławiec – Węgliniec), 278 (Węgliniec – Zgorzelec) oraz do prędkości 120 km/h na liniach: 276 (Wrocław – Kamieniec Ząbkowicki – Kłodzko – Międzylesie) i 277 (Wrocław Brochów – Opole przez Jelcz Miłoszyce).

• Budowa stacji transportu kombinowanego (droga – kolej) na linii E-30 w Węglińcu i centrów logistycznych we Wrocławiu, Legnicy, Miłkowicach k/Legnicy, Głogowie.

• Modernizacja, ważnych z punktu widzenia gospodarczego, linii kolejowych poprzez elektryfikację i dobudowę 2-toru na odcinkach linii nr 137; 274; 275; 276; 279; 299.

• Stworzenie turystycznych kolei regionalnych, np.: Kolej Sudecka (relacji Tanvald – Harrachov – Jakuszyce – Jelenia Góra – Kowary/Marciszów – Wałbrzych Główny – Nowa Ruda – Kłodzko – Międzylesie/Kudowa Zdrój/Stronie Śląskie – Lichkov – Letohrad z ewentualnym połączeniem z aglomeracją legnicką i wrocławską), koleje turystyczne w rejonach atrakcyjnych turystycznie, Związek Transportowy Zweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz Niederschlesien “Kolej w Dolinie Nysy Łużyckiej”; Connex, Optymalizacja transportu publicznego w Dolinie Nysy Łużyckiej itp.

• Poprawa funkcjonowania i podniesienia poziomu nowoczesności w infrastrukturze transportowej kolei. Powstrzymanie degradacji majątku trwałego w transporcie kolejowym.

• Lokalizacja centrów logistycznych oraz stacji przeładunkowych w Węglińcu, Miłkowicach k/Legnicy, Głogowie i we Wrocławiu (Wrocławskie Zintegrowane Centrum Logistyczne, stacja kontenerowa Świniary, węzeł Osobowice, stacja Brochów).

• Modernizacja zaplecza technicznego i obiektów stacyjnych.

• Racjonalizacja transportochłonności gospodarki i ruchliwości komunikacyjnej ludności.

• Ustalenie linii kolejowych do zachowania i modernizacji oraz do przekazania samorządom dla obsługi ruchu lokalnego i regionalnego, organizacja i zarządzanie przewozami lokalnymi oraz regionalnymi na liniach przejętych przez samorządy.

• Budowa nowych przejść granicznych w celu ułatwienia komunikacji transgranicznej i międzynarodowej.

• Dostosowanie infrastruktury przejść granicznych do struktury ruchu granicznego oraz do współczesnych wymogów i standardów europejskich.

• Budowa odcinka: przejście graniczne Lubawka – węzeł Lubawka w celu uzyskania nowego przejścia granicznego, w związku z nieokreślonym terminem realizacji drogi ekspresowej S-3 (autostrady A-3).

• Budowa odcinka: przejście graniczne Międzylesie – węzeł Międzylesie w celu uzyskania nowego przejścia granicznego, w związku z nieokreślonym terminem realizacji drogi ekspresowej S-5.

• Wspomaganie transgranicznego ruchu turystycznego (Związek Transportowy Zweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz Niederschlesien “Kolej w Dolinie Nysy Łużyckiej”; Connex, Optymalizacja transportu publicznego w Dolinie Nysy Łużyckiej, Kolej Sudecka, Droga Śródsudecka itp.).

• Rozbudowa Portu Lotniczego Wrocław SA we Wrocławiu, jako lotniska o randze krajowej a docelowo międzynarodowej, obsługującego oprócz Dolnego Śląska, północną część województwa opolskiego i południowe regiony lubuskiego.

• Wprowadzenie nowych połączeń m.in. z Gdańskiem, Londynem i Düseldorfem, w dalszej kolejności m.in. z Rzymem, Mediolanem, Amsterdamem, Moskwą, Kijowem, Lwowem oraz Szczecinem i Rzeszowem.

• Budowa nowoczesnego systemu połączenia komunikacją zbiorową centrum Wrocławia z Portem Lotniczym Wrocław SA

• Wykorzystanie byłych lotnisk poradzieckich: w Krzywej – do obsługi centrum multimodalnego w Węglińcu i Legnicy – do obsługi centrum multimodalnego w Miłkowie oraz czarterowego ruchu pasażerskiego.

• Podwyższenie rangi istniejącej sieci lotnisk do obsługi czarterowego ruchu pasażerskiego i ruchu cargo oraz towarowego na skalę regionalną, ponadregionalna oraz międzynarodową.

• Wykorzystanie istniejącej sieci lotnisk lokalnych pod lotniska sportowe, sportowo-usługowe, sanitarne i lotniska cargo (np. lotnisko w Legnicy i Krzywej), budowa nowego lotniska w rejonie Głogowa (lokalizacja wariantowa), obsługującego północne obszary LGOM i lotniska w Żarskiej Wsi (przy drodze nr 4).

• Wykorzystanie sieci lotnisk sportowo-usługowych i sanitarnych dla aktywizacji terenów przyległych, lotów czarterowych i specjalizowanych (np. sanitarno-ratowniczych).

• Zapewnienie możliwości komunikacji lotniczej z większymi ośrodkami Dolnego Śląska, strefami aktywności gospodarczej oraz regionami o funkcji turystycznej i wypoczynkowej.

• Koordynowanie i zlecanie przewozów pasażerskich przez samorządy.

• Promowanie transportu zbiorowego jako formy transportu ekonomicznego i ekologicznego (szczególnie w przewozach turystycznych i relacjach dom – praca).

• Utrzymanie i rozwój komunikacji lokalnej i regionalnej w przewozach pasażerskich oraz włączenie komunikacji kolejowej w systemy miejskiej komunikacji zbiorowej, co pozwoli na utrzymanie nierentownych obecnie linii kolejowych i węzłów kolejowych w miastach i przejęcie ich przez samorządy.

• Stworzenie zintegrowanych systemów transportowych na poziomie gminnym i regionalnym, współdziałanie różnych rodzajów transportu.

• Zastosowanie taboru dostosowanego do natężenia ruchu (np. małe autobusy i autobusy szynowe).

• Powiązanie i współpraca wszystkich dostępnych rodzajów transportu w celu obniżenia kosztów transportu, w tym utworzenie stacji i infrastruktury dla transportu kombinowanego droga/kolej.

• Wykorzystanie różnych form transportu, wykorzystanie potencjału transportu wodnego i kolejowego (przejęcie części ładunków od transportu drogowego).

• Stworzenie zintegrowanej sieci profesjonalnych centrów logistycznych i firm spedycyjnych dla skrócenia czasu i obniżenia kosztu transportu ładunków od producenta do odbiorcy.

• Tworzenie sieci zintegrowanych centrów logistycznych o znaczeniu lokalnym, regionalnym, ponadregionalnym i międzynarodowym.

• Wprowadzenie nowoczesnych systemów logistycznych.

• Budowa miejsc obsługi podróżnych przy autostradzie A-4 i A-18 i projektowanych S-3 (A-3) i A-8 oraz przy drodze ekspresowej S-5.

• Wyposażenie samochodowych tras turystycznych w parkingi i miejsca postojowe (zwłaszcza w rejonach o dużych walorach przyrodniczych, krajoznawczych i kulturowych).

• Wyposażenie dróg krajowych i wojewódzkich (zwłaszcza prowadzących do przejść granicznych oraz większych miast województwa) w parkingi dla samochodów ciężarowych o dużym tonażu i gabarytach.

• Zapewnienie pełnej infrastruktury towarzyszącej (stacje benzynowe, MOP-y itp.) w zależności od potrzeb i struktury ruchu.

• Budowa ekranów dźwiękochłonnych w obszarach zagrożonych hałasem komunikacyjnym (głównie w obszarach zabudowanych i obszarach chronionych).

• Budowa zbiorników bezodpływowych przy autostradach, drogach ekspresowych oraz głównych trasach dla transportu TŚP oraz innych materiałów niebezpiecznych.

• Stosowanie taboru o niskiej emisji (głównie pojazdy komunikacji zbiorowej oraz samochody ciężarowe).

• Wprowadzanie taboru ekologicznego (tramwaje, kolej regionalna itp.).

• Zabezpieczenie transportu materiałów toksycznych i niebezpiecznych oraz paliw.

• Zapewnienie bezkolizyjnych przejść dla zwierząt na głównych trasach województwa – tj. uwzględnienie korytarzy ekologicznych dla zwierząt, przecinających się z drogami o dużym natężeniu ruchu i zastosowanie dostępnych środków w celu zminimalizowania kontaktu z komunikacją (np. zielone mosty).

• Przejęcie części ładunków masowych z transportu drogowego na mniej uciążliwe systemy transportowe (transport kombinowany droga/kolej).

• Utrzymanie i odtworzenie żeglugi śródlądowej jako komplementarnego i konkurencyjnego systemu komunikacji (element intermodalnych systemów transportowych) o walorach ekologicznych.

• Odciążenie transportu drogowego.

• Aktywizacja międzynarodowej wymiany towarowej.

• Tworzenie warunków dla przewozu obiektów specjalnych, wielkogabarytowych.

• Aktywizacja gospodarcza terenów wzdłuż trasy żeglugowej.

• Wykorzystanie żeglugi w celach turystycznych i rekreacyjnych.

• Zwiększenie zdolności przewozowej.

• Integracja Odry z europejską siecią dróg wodnych.

• Rozwój zabudowy hydrotechnicznej powinien odbywać się z uwzględnieniem potrzeb żeglugi i zminimalizowaniem negatywnych skutków dla środowiska przyrodniczego.

• Reaktywacja istniejących urządzeń portowych i hydrotechnicznych.

• Modernizacje i prace inwestycyjne muszą uwzględniać przepisy Unii Europejskiej.

• Dostosowanie Odrzańskiej Drogi Wodnej do parametrów III klasy międzynarodowych dróg wodnych poprzez:

• Modernizacja i rozbudowa obiektów obsługi i zaplecza technicznego żeglugi śródlądowej:

• Kompleksowe rozwiązywanie gospodarki odpadami z uwzględnieniem polityki ekologicznej państwa i obowiązujących aktów prawnych, w tym:

• Budowa całościowego systemu gospodarki odpadami, którego podstawą realizacji będzie opracowany, zgodnie z ustawą z dnia 24 kwietnia 2001 r. o odpadach, “Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego”.

• Unieszkodliwianie odpadów w sposób najefektywniejszy i najprostszy, sprowadzający odpad końcowy do postaci najmniej szkodzącej środowisku (komplementarność i elastyczność technologii) poprzez budowę zakładów unieszkodliwiania odpadów dla miast: Wrocławia, Jeleniej Góry, Wałbrzycha i Legnicy wraz z przyległymi gminami, a także powiatów: bolesławieckiego, dzierżoniowskiego, jeleniogórskiego, głogowskiego, kamiennogórskiego, kłodzkiego, lubańskiego, lubińskiego, oleśnickiego, polkowickiego, średzkiego, świdnickiego, wołowskiego i ząbkowickiego.

• Tworzenie nowych składowisk dla odpadów przetworzonych jako obiektów ponadgminnych o uzasadnionej ekonomicznie wielkości, spełniających wymagania ochrony środowiska.

• Budowa sektorów na wybranych składowiskach odpadów komunalnych, w celu umożliwienia składowania odpadów niebezpiecznych.

• Modernizacja lub likwidacja istniejących składowisk dla odpadów komunalnych niespełniających wymogów ochrony środowiska zgodnie z terminem wynikającym z ustawy.

• Modernizacja i rozbudowa składowisk odpadów przemysłowych, w tym ewentualna rozbudowa składowiska odpadów “Żelazny Most”.

• Rekultywacja wyeksploatowanych składowisk odpadów oraz “dzikich” wysypisk śmieci.

• Likwidacja istniejących mogilników.

• Pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania na paliwo gazowe, energię elektryczną i cieplną

• Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i niezawodności funkcjonowania systemu zaopatrzenia w gaz, energię elektryczną i cieplną.

• Stworzenie niezawodnych, ekonomicznych i ekologicznych systemów zaopatrzenia w ciepło.

• Racjonalne gospodarowanie zasobami złóż gazu ziemnego w myśl zasady zrównoważonego rozwoju.

• Wzrost udziału energii elektrycznej wytwarzanej w źródłach energii odnawialnej i źródłach rozproszonych pracujących w skojarzeniu (kogeneracji).

• Dostosowanie sieci przesyłowej do potrzeb krajowego i europejskiego rynku energii.

• Wykorzystanie rezerw w systemach sieci ciepła scentralizowanego.

• Zmniejszenie udziału paliw stałych w procesie uzyskiwania ciepła na rzecz paliw niskoemisyjnych, energii elektrycznej i energii odnawialnej.

• Poszukiwanie nowych złóż gazu ziemnego (zgodnie z koncesjami poszukiwawczymi Zielonogórskiego Zakładu Górnictwa Nafty i Gazu) w celu uzupełnienia bazy zasobowej regionu, na obszarach:

• Zapewnienie strategicznej rezerwy w systemie gazowniczym poprzez dokończenie budowy podziemnego magazynu gazu (PMG) w obrębie istniejącego obszaru górniczego “Wierzchowice” i budowę podziemnego magazynu gazu w Nowej Rudzie.

• Rozbudowa i modernizacja układu krajowego sieci gazowej wysokiego ciśnienia i doprowadzenie gazu przewodowego do wszystkich miast województwa dolnośląskiego nieposiadających gazu: Bierutów, Bogatynia, Lubomierz, Mieroszów, Międzybórz, Mirsk, Prochowice, Prusice, Ścinawa, Świerzawa, Twardogóra, Węgliniec, Wiązów, Wleń, Wojcieszów, Zawidów, Złoty Stok.

• Budowa i rozbudowa sieci gazowej na terenach uzdrowiskowych.

• Sukcesywna gazyfikacja terenów wiejskich spełniających warunki opłacalności ekonomicznej planowanej inwestycji (odpowiednia ilość umów o przyłączenie do sieci gazowej) wynikające z obowiązujących przepisów Prawa energetycznego.